(Επικός ποιητής, Ρωμαίος, 39 - 65 μ.Χ.)

Εισαγωγή

Ο Λουκάνος ήταν Ρωμαίος επικός ποιητής κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Νέρωνα. Παρά τη σύντομη ζωή του, θεωρείται μια από τις εξέχουσες μορφές της αργυρής εποχής της λατινικής λογοτεχνίας, ενώ η νεότητά του και η ταχύτητα της σύνθεσης τον διαφοροποιούν από τους άλλους ποιητές. Το αριστούργημά του "Pharsalia" ήταν ίσως ο πιο διάσημος κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, αλλά το έργο του είχε επίσης τεράστια επιρροή στην ποίηση και το δράμα του 17ου αιώνα.

Ο Μάρκος Ανναίος Λουκάνος (γνωστός στον αγγλόφωνο κόσμο ως Lucan) γεννήθηκε το 39 μ.Χ. στην Κορδούβα της Hispania Baetica (σημερινή Κόρδοβα της Ισπανίας). Ήταν εγγονός του Σενέκα του Πρεσβύτερου και μεγάλωσε υπό την κηδεμονία του θείου του, Σενέκας ο νεότερος Γεννημένος σε πλούσια οικογένεια, μπόρεσε να σπουδάσει ρητορική στην Αθήνα και πιθανότατα έλαβε φιλοσοφική και στωικιστική παιδεία από τον θείο του και άλλους.

Βρήκε την εύνοια του αυτοκράτορα Νέρωνα, λόγω της πρώιμης υπόσχεσής του ως ρητορικού και ρήτορα, και οι δύο τους έγιναν στενοί φίλοι. Ο Λουκάνιος ανταμείφθηκε με μια κουαεστρία πριν από τη νόμιμη ηλικία, και στη συνέχεια με ένα διορισμό σε αυγούρατο το 60 μ.Χ., αφού είχε κερδίσει ένα βραβείο στα πενταετή Νερόνια (ένα μεγάλο φεστιβάλ τεχνών ελληνικού τύπου που καθιέρωσε ο Νέρωνας). Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, κυκλοφόρησε την πρώτητρία βιβλία του επικού του ποιήματος, "Pharsalia" ("De Bello Civili") , το οποίο αφηγείται με επικό τρόπο την ιστορία του εμφυλίου πολέμου μεταξύ του Ιουλίου Καίσαρα και του Πομπήιου.

Κάποια στιγμή, όμως, ο Λουκάνιος έχασε την εύνοια του Νέρωνα και απαγορεύτηκαν περαιτέρω αναγνώσεις της ποίησής του, είτε επειδή ο Νέρωνας ζήλευε τον Λουκάνιο είτε επειδή απλώς έχασε το ενδιαφέρον του γι' αυτόν. Υποστηρίζεται, όμως, επίσης ότι ο Λουκάνιος έγραψε προσβλητικά ποιήματα για τον Νέρωνα, υπονοώντας (όπως και άλλοι) ότι ο Νέρωνας ήταν υπεύθυνος για τη Μεγάλη Πυρκαγιά της Ρώμης το 64 μ.Χ. Σίγουρα τα μεταγενέστερα βιβλία του "Pharsalia" είναι ξεκάθαρα αντι-αυτοκρατορικές και υπέρ της Δημοκρατίας και πλησιάζουν στο να επικρίνουν συγκεκριμένα τον Νέρωνα και την αυτοκρατορία του.

Αργότερα ο Λουκάνος προσχώρησε στη συνωμοσία του Γάιου Καλπούρνιου Πίσο κατά του Νέρωνα το 65 μ.Χ. Όταν αποκαλύφθηκε η προδοσία του, ενοχοποίησε αρχικά την ίδια του τη μητέρα μεταξύ άλλων, ελπίζοντας σε συγχώρεση, αλλά αναγκάστηκε ωστόσο να αυτοκτονήσει σε ηλικία 25 ετών ανοίγοντας μια φλέβα με τον παραδοσιακό τρόπο. Ο πατέρας του καταδικάστηκε ως εχθρός του κράτους, αν και η μητέρα του διέφυγε.

Το επικό ποίημα "Pharsalia" για τον πόλεμο μεταξύ του Ιουλίου Καίσαρα και του Πομπήιου θεωρείται το magnum opus του Λουκάνιου, αν και παρέμεινε ημιτελές κατά το θάνατό του, σταματώντας απότομα στη μέση του 10ου βιβλίου. Ο Λουκάνιος προσαρμόζει επιδέξια Virgil 's "Αινειάδα" και τα παραδοσιακά στοιχεία του επικού είδους (συχνά με αντιστροφή ή άρνηση) ως ένα είδος αρνητικού συνθετικού προτύπου για τον νέο του "αντι-επικό" σκοπό. Το έργο φημίζεται για τη λεκτική του ένταση και τη δύναμη της έκφρασης, αν και ο Λουκάν χρησιμοποιεί επίσης καλά τις ρητορικές τεχνικές που κυριαρχούν σε μεγάλο μέρος της λατινικής λογοτεχνίας της Αργυρής Εποχής. Το ύφος και το λεξιλόγιο είναι συχνά κοινότυπο και ημέτρο μονότονο, αλλά η ρητορική συχνά αναδεικνύεται σε πραγματική ποίηση με την ενέργεια και τις λάμψεις φωτιάς της, όπως στον υπέροχο νεκρικό λόγο του Κάτωνα για τον Πομπήιο.

Ο Λουκάνος εισβάλλει επίσης συχνά το συγγραφικό του πρόσωπο στην αφήγηση, εγκαταλείποντας έτσι κάθε άλλο παρά την ουδετερότητα του παραδοσιακού έπους. Κάποιοι βλέπουν το πάθος και τον θυμό που επιδεικνύει ο Λουκάνος σε όλη τη διάρκεια του "Pharsalia" ως προς τους υπεύθυνους για την κατάρρευση της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, ή ως βαθύτατος τρόμος για τη διαστροφή και το κόστος του εμφυλίου πολέμου. Είναι ίσως το μόνο μεγάλο λατινικό επικό ποίημα που απέφυγε την παρέμβαση των θεών.

"Laus Pisonis" ( "Έπαινος του Piso" ), ένα αφιέρωμα σε ένα μέλος της οικογένειας Πίσο, αποδίδεται επίσης συχνά στον Λουκάνιο (αν και σε άλλους), και υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος χαμένων έργων, συμπεριλαμβανομένου μέρους ενός τρωικού κύκλου, ενός ποιήματος που εξυμνεί τον Νέρωνα και ενός για τη ρωμαϊκή πυρκαγιά του 64 μ.Χ. (που πιθανώς κατηγορεί τον Νέρωνα για εμπρησμό).

• "Pharsalia" ("De Bello Civili")