(Tragedia, grecka, 472 p.n.e., 1,076 linijek)

Wprowadzenie

"Persowie" (Gr: "Persai" ; Lat: "Persae" ) to tragedia autorstwa starożytnego greckiego dramaturga Ajschylos Po raz pierwszy wyprodukowana w 472 r. p.n.e., jest uważana za najstarszą zachowaną sztukę w historii teatru, a także jedyną zachowaną grecką tragedią opartą na współczesnych wydarzeniach. Opowiada o reakcji Persów na wiadomość o ich klęsce militarnej pod wodzą Kserksesa w bitwie pod Salaminą w 480 r. p.n.e., jednym z decydujących epizodów w trwających wojnach grecko-perskich.

"Persowie" rozgrywa się w Suzie, jednej ze stolic Imperium Perskiego w tamtym czasie, i rozpoczyna się od chóru starców z Susy, którzy czekają na wieści o wyprawie króla Kserksesa przeciwko Grekom. Wkrótce dołącza do nich matka Kserksesa, Atossa, która wyraża swój niepokój i niepokój, opowiadając prawdopodobnie pierwszą sekwencję snów w zachodnim teatrze.

Wyczerpany posłaniec przybywa, oferując graficzny opis bitwy pod Salaminą i jej krwawego wyniku. Opowiada o perskiej porażce, wymieniając imiona perskich generałów, którzy zostali zabici, i oddając mrożący krew w żyłach okrzyk bojowy Greków, gdy szarżowali do bitwy. Sam Kserkses jednak najwyraźniej uciekł i wraca.

Atossa wzywa następnie chór, aby przywołał ducha jej zmarłego męża (i ojca Kserksesa), Dariusza Wielkiego. Dowiedziawszy się o klęsce Persów, Dariusz potępia pychę stojącą za decyzją jego syna o inwazji na Grecję, a zwłaszcza jego decyzję o budowie mostu nad Hellespontem w celu przyspieszenia natarcia armii perskiej, co, jak twierdzi, tylko rozgniewało bogów i doprowadziło do klęski Persów.Przed odejściem duch Dariusza przepowiada kolejną klęskę Persów w bitwie pod Platejami (479 r. p.n.e.).

Kserkses w końcu przybywa, ubrany w podarte i zniszczone szaty, otrząsając się z miażdżącej porażki. Reszta dramatu składa się z króla sam na sam z chórem, który wspólnie angażuje się w długą liryczną pieśń lamentacyjną nad ogromem porażki Persji.

Ajschylos ' "Persowie" została pierwotnie zaprezentowana jako druga część trylogii, która zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie dramatycznym na festiwalu Dionizje w Atenach w 472 r. p.n.e. Znajdowała się pomiędzy sztuką zatytułowaną "Phineus" i inny o nazwie "Glaucus" , z których oba zostały utracone, a po nich, w tradycyjnym stylu, nastąpiła sztuka satyryczna zatytułowana "Prometeusz rozpalający ogień" (Sztuka została następnie wystawiona na Sycylii w 467 r. p.n.e. (jeden z niewielu przypadków, gdy sztuka została wystawiona dwukrotnie za życia autora), a zachowany tekst jest prawdopodobnie oparty na tej późniejszej wersji, która mogła nieznacznie różnić się od oryginału.

Niektórzy krytycy (w tym Arystoteles) interpretowali "Persowie" jako sympatyzujący z pokonanymi Persami, podczas gdy inni (tacy jak Arystofanes) postrzegali go jako celebrację greckiego zwycięstwa w kontekście trwającej wojny. W rzeczywistości można argumentować, że "Persowie" nie jest w ogóle tragedią w prawdziwym greckim sensie, ale jej prawdziwym celem jest triumfalna gloryfikacja Aten i uniesienie całego narodu z powodu ruiny ich wroga.

Tak więc, zarówno jako dramat historyczny, jak i jego rzeczywisty efekt, sztuka była czymś w rodzaju eksperymentu, który nie został powtórzony ani przez autora, ani jego następców. Była to jednak popularna sztuka w późniejszych imperiach rzymskim i bizantyjskim (które również toczyły wojny z Persami), a jej popularność przetrwała we współczesnej Grecji i na całym świecie.

• Angielskie tłumaczenie Roberta Pottera (Internet Classics Archive): //classics.mit.edu/Aeschylus/persians.html
• Wersja grecka z tłumaczeniem słowo po słowie (Perseus Project): //www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus:text:1999.01.0011