(τραγικός θεατρικός συγγραφέας, Ρωμαίος, περ. 4 π.Χ. - 65 μ.Χ.)

Εισαγωγή

Ο Σενέκας ο νεότερος ήταν Ρωμαίος φιλόσοφος, πολιτικός και δραματουργός της αργυρής εποχής της λατινικής λογοτεχνίας. Αν και γενικά θεωρείται κατώτερος από τα αντίστοιχα ελληνικά δράματα, οι τραγωδίες του (ουσιαστικά τα μόνα σωζόμενα δείγματα του λατινικού τραγικού δράματος) επηρέασαν βαθύτατα την ανάπτυξη της τραγικής μορφής σε μεταγενέστερους χρόνους, ιδίως στην εποχή του Ρακίνα και του Σαίξπηρ.

Ο Λούκιος Ανναίος Σενέκας (συχνά γνωστός απλώς ως Σενέκας ή ως Σενέκας ο Νεότερος για να τον διακρίνουν από τον πατέρα του, ο οποίος ονομαζόταν επίσης Λούκιος Ανναίος Σενέκας) γεννήθηκε περίπου το 4 π.Χ. στην Κορδούβα της Ισπανίας (σημερινή Κόρδοβα, Ισπανία). Μικρός μετακόμισε στη Ρώμη, όπου εκπαιδεύτηκε στη ρητορική και στη στωική και νεοπυθαγόρεια φιλοσοφία. Η σύστασή του ήταν ευαίσθητη και η υγεία του κακή, και ο ίδιοςνοσηλευόταν για μερικά χρόνια από τη θεία του, η οποία τον βοήθησε επίσης στην εκστρατεία του για την πρώτη του δικαστική θητεία το 31 μ.Χ.

Όταν ο ασταθής Καλιγούλας έγινε αυτοκράτορας το 38 μ.Χ., υπήρξε μια σοβαρή σύγκρουση μεταξύ αυτού και του Σενέκα, που πιθανώς προκλήθηκε από ζήλια για το αξιοσημείωτο ρητορικό χάρισμα του Σενέκα, και ο Σενέκας απέφυγε οριακά την εκτέλεση. Είχε περισσότερα προβλήματα με τον αυτοκράτορα Κλαύδιο, ο οποίος διαδέχθηκε τον Καλιγούλα το 41 μ.Χ. και, με εντολή της συζύγου του Κλαύδιου Μεσσαλίνας, ο Σενέκας εξορίστηκε στο νησίΩστόσο, η δεύτερη σύζυγος του Κλαύδιου, η Αγριππίνα, ανακάλεσε τον Σενέκα στη Ρώμη το 49 μ.Χ. για να διδάξει τον γιο της, Νέρωνα, που ήταν τότε 12 ετών.

Με το θάνατο του Κλαύδιου το 54 μ.Χ., ο Νέρωνας έγινε αυτοκράτορας και ο Σενέκας (μαζί με τον πραιτωριανό έπαρχο Σέξτο Αφράνιο Μπούρρο) λειτούργησε ως σύμβουλος του Νέρωνα από το 54 έως το 62 μ.Χ., ασκώντας ηρεμιστική επιρροή στον ισχυρογνώμονα νεαρό αυτοκράτορα, ενώ ταυτόχρονα συγκέντρωσε μεγάλο πλούτο. Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, ο Σενέκας και ο Μπούρρος έχασαν την επιρροή τους στον Νέρωνα και, μετά το θάνατο του Μπούρρου το 62 μ.Χ., ο Σενέκας αποσύρθηκε και ο Μπούρρος έφυγε από το αξίωμα του αυτοκράτορα.αφιέρωσε το χρόνο του στη μελέτη και τη συγγραφή.

Το 65 μ.Χ., ο Σενέκας βρέθηκε στα απόνερα της συνωμοσίας του Γάιου Καλπούρνιου Πίσο για τη δολοφονία του Νέρωνα (όπως και ο ανιψιός του Σενέκα, Lucan ) και, αν και είναι απίθανο να συμμετείχε στην πραγματικότητα στη συνωμοσία, διατάχθηκε από τον Νέρωνα να αυτοκτονήσει. Ακολουθώντας την παράδοση, έκοψε αρκετές φλέβες προκειμένου να αιμορραγήσει μέχρι θανάτου, αν και ακόμη και η εμβάπτιση σε ζεστό λουτρό και το πρόσθετο δηλητήριο δεν έκαναν τίποτα για να επισπεύσουν έναν μακρύ και επώδυνο θάνατο. Η σύζυγός του, Πομπηία Παυλίνα, προσπάθησε να αυτοκτονήσει μαζί του, αλλά εμποδίστηκε.

Η τάση του Σενέκα να εμπλέκεται σε παράνομες σχέσεις με παντρεμένες γυναίκες, παρά τον μακροχρόνιο γάμο του, και η μάλλον αντιστωική του ροπή προς την υποκρισία και την κολακεία, έχουν αμαυρώσει κάπως τη φήμη του, αλλά παραμένει ένας από τους λίγους δημοφιλείς Ρωμαίους φιλοσόφους της εποχής και, ακόμη και αν το έργο του δεν ήταν ιδιαίτερα πρωτότυπο, ήταν σημαντικός στο να κάνει τους Έλληνες φιλοσόφους ευπαρουσίαστους καικατανοητό.

Εκτός από τα φιλοσοφικά δοκίμια και τις εκατό και πλέον επιστολές του που πραγματεύονται ηθικά ζητήματα, το έργο του Σενέκα περιλαμβάνει οκτώ τραγωδίες, "Τρωάδες" ("Οι Τρωαδίτισσες") , "Οιδίπους" , "Μήδεια" , "Hercules Furens" ("Ο τρελός Ηρακλής") , "Phoenissae" ("Οι Φοίνικες γυναίκες") , "Φαίδρα" , "Αγαμέμνων" και "Thyestes" , καθώς και μια σάτιρα με τίτλο "Αποκολοκύθωση" (συνήθως μεταφράζεται ως "Η κολοκυθοποίηση του Κλαύδιου" ). Δύο άλλα έργα, "Hercules Oetaeus" ( "Ο Ηρακλής στην Οέτα" ) και "Οκτάβια" , μοιάζουν πολύ με τα έργα του Σενέκα ως προς το ύφος, αλλά πιθανότατα γράφτηκαν από κάποιον οπαδό του.

"Οιδίπους" προσαρμόζεται από το Σοφοκλής ' πρωτότυπο, "Αγαμέμνων" προσαρμόζεται από το Αισχύλος , και τα περισσότερα από τα υπόλοιπα είναι διασκευασμένα από τα έργα του Ευριπίδη. "Thyestes" , ωστόσο, ένα από τα λίγα έργα του Σενέκα που δεν ακολουθεί προφανώς ένα ελληνικό πρωτότυπο, θεωρείται συχνά το αριστούργημά του. Παρά την οικειοποίηση των αρχαίων ελληνικών κλασικών, ο Σενέκας δεν επέτρεψε ποτέ στον εαυτό του να δεσμευτεί από τα πρωτότυπα κείμενα, απορρίπτοντας και αναδιατάσσοντας ελεύθερα σκηνές και χρησιμοποιώντας μόνο το υλικό που θεωρούσε χρήσιμο. Η ποιητική επιρροή του Vergil και Ovid είναι εμφανής, όπως και εκείνη των παλαιών ελληνικών προτύπων.

Τα δραματικά του έργα χρησιμοποιούν γενικά ένα έντονα (κάποιοι θα έλεγαν υπερβολικά) ρητορικό ύφος και συνήθως περιέχουν τα παραδοσιακά θέματα της στωικής φιλοσοφίας. Δεν είναι σαφές αν οι τραγωδίες του Σενέκα (μικρότερες από τα παλιά αττικά δράματα, αλλά χωρίζονται σε πέντε και όχι τρεις πράξεις, και συχνά εμφανίζουν μια σαφή έλλειψη ενδιαφέροντος για τις φυσικές απαιτήσεις της σκηνής) γράφτηκαν για παράσταση ή γιαΤα δημοφιλή θεατρικά έργα της εποχής του ήταν γενικά χοντροκομμένα και άσεμνα, και δεν υπήρχε πραγματικά δημόσια σκηνή ανοιχτή σε τραγωδίες, οι οποίες ούτως ή άλλως θα είχαν ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας ή δημοτικότητας.

Ο Σενέκας είναι γνωστός για τις σκηνές βίας και τρόμου (που αποφεύγονται σκόπιμα στην αρχαία ελληνική παράδοση), όπως όταν η Ιοκάστη σκίζει τη μήτρα της στο "Οιδίπους" ή όπου τα πτώματα των παιδιών σερβίρονται σε συμπόσιο σε "Thyestes" Η γοητεία του για τη μαγεία, το θάνατο και το υπερφυσικό θα μιμηθούν, πολλούς αιώνες αργότερα, από πολλούς Ελισαβετιανούς θεατρικούς συγγραφείς. Μια άλλη καινοτομία του Σενέκα είναι η χρήση των μονολόγων και των παρεκβάσεων, που θα αποδειχθούν επίσης αναπόσπαστο μέρος της εξέλιξης του δράματος της Αναγέννησης.

• "Μήδεια"
• "Φαίδρα"
• "Hercules Furens" ("Ο τρελός Ηρακλής")
• "Τρωάδες" ("Οι Τρωαδίτισσες")
• "Αγαμέμνων"
• "Οιδίπους"
• "Αποκολοκύθωση"
• "Thyestes"
• "Phoenissae" ("Οι Φοίνικες γυναίκες")