De Aeneis - Epos van Vergilius

John Campbell 12-10-2023
John Campbell

(Episch gedicht, Latijn/Romeins, 19 v. Chr., 9.996 regels)

Inleiding

Inleiding - Wie schreef Aeneis

Terug naar het begin van de pagina

" De Aeneis " (Lat: " Aeneis " ) is een episch gedicht van Vergilius (Vergilius) Het was zijn laatste werk en de twaalf boeken van het gedicht hielden hem ongeveer tien jaar bezig, van 29 v. Chr. tot zijn dood in 19 v. Chr.

Het vertelt de legendarisch verhaal van de Trojaanse held Aeneas die, na jaren van omzwervingen na de val van Troje, naar Italië reisde om te strijden tegen de Latijnen, en uiteindelijk de voorvader van de Romeinse natie Het is Vergilius' bekendste werk en werd door de Romeinen van zijn tijd beschouwd als het meesterwerk van de Romeinse literatuur, en de vloeiendheid van de streng gestructureerde poëzie en de levendige uitbeelding van menselijke emoties hebben het een erfenis bezorgd als een van de grootste gedichten in de Latijnse taal.

Synopsis - Samenvatting Aeneis

Terug naar het begin van de pagina

In overeenstemming met de stijl van de heldendichten van Homer , het gedicht begint met een aanroeping aan de muze van de dichter en een uitleg van het belangrijkste conflict in het eerste deel van de plot, dat voortkomt uit de wrok van de godin Juno tegen het Trojaanse volk.

De actie begint met de Trojaanse vloot, geleid door Aeneas, in het oostelijke deel van de Middellandse Zee, op weg naar Italië op een reis om een tweede thuis te vinden, in overeenstemming met de voorspelling dat Aeneas in Italië een nobel en moedig ras zal voortbrengen, dat voorbestemd is om bekend te worden over de hele wereld.

De godin Juno is echter nog steeds woedend omdat ze door het oordeel van Paris over het hoofd is gezien ten gunste van de moeder van Aeneas, Venus, en ook omdat haar favoriete stad Carthago vernietigd zal worden door de nakomelingen van Aeneas, en omdat de Trojaanse prins Ganymedes gekozen is als schenker van de goden, in plaats van Juno's eigen dochter Hebe. Om al deze redenen koopt Juno Aeolus om, de god van de zee.Deiopea (de mooiste van alle zeenimfen) als vrouw aan, en Aeolus laat de winden los om een enorme storm te veroorzaken die de vloot van Aeneas verwoest.

Hoewel hij zelf geen vriend is van de Trojanen, is Neptunus woedend over Juno's binnendringing in zijn domein. Hij stilt de winden en kalmeert het water, zodat de vloot kan schuilen op de kust van Afrika, in de buurt van Carthago, een stad die onlangs is gesticht door Fenicische vluchtelingen uit Tyrus. Aeneas wint, na aanmoediging van zijn moeder Venus, al snel de gunst van Dido, koningin van Carthago.

Tijdens een banket ter ere van de Trojanen vertelt Aeneas over de gebeurtenissen die leidden tot hun komst, kort na de gebeurtenissen beschreven in "De Ilias" Hij vertelt hoe de sluwe Odysseus (Odysseus in het Grieks) een plan bedacht om Griekse krijgers Troje binnen te laten komen door zich te verstoppen in een groot houten paard. De Grieken deden vervolgens alsof ze wegzeilden, Sinon achterlatend om de Trojanen te vertellen dat het paard een offer was en dat als het de stad in zou worden genomen, de Trojanen Griekenland zouden kunnen veroveren. De Trojaanse priester, Laocoön, doorzag het Griekse complot endrong aan op de vernietiging van het paard, maar hij en zijn beide zonen werden aangevallen en opgegeten door twee reusachtige zeeslangen in een schijnbaar goddelijke interventie.

De Trojanen brachten het houten paard binnen de stadsmuren, en na het vallen van de avond kwamen de gewapende Grieken tevoorschijn en begonnen de inwoners van de stad af te slachten. Aeneas probeerde dapper te vechten tegen de vijand, maar hij verloor al snel zijn kameraden en werd geadviseerd door zijn moeder, Venus, om te vluchten met zijn familie. Hoewel zijn vrouw, Creusa, werd gedood in de melée, wist Aeneas te ontsnappen met zijn zoon, Ascanius, en zijn familie.Hij verzamelde de andere Trojaanse overlevenden en bouwde een vloot van schepen die op verschillende plaatsen in de Middellandse Zee aan land gingen, met name Aenea in Thracië, Pergamea op Kreta en Buthrotum in Epirus. Ze probeerden twee keer een nieuwe stad te bouwen, maar werden verjaagd door slechte voortekenen en plagen. Ze werden vervloekt door de Harpijen (mythische wezens die deels vrouw en deels vogel zijn), maar zeook onverwacht vriendelijke landgenoten tegenkwam.

In Buthrotum ontmoette Aeneas de weduwe van Hector, Andromache, en ook de broer van Hector, Helenus, die de gave van profetie had. Helenus voorspelde dat Aeneas het land Italië (ook bekend als Ausonia of Hesperia) zou moeten opzoeken, waar zijn nakomelingen niet alleen welvarend zouden zijn, maar mettertijd over de hele bekende wereld zouden heersen. Helenus adviseerde hem ook om de Sibyl in Cumae te bezoeken, en Aeneas en zijn familie gingen naar Cumae.De vloot vertrok in de richting van Italië en landde voor het eerst in Italië bij Castrum Minervae. Maar toen ze Sicilië passeerden en op weg gingen naar het vasteland, stak Juno een storm op die de vloot terugdreef over zee naar Carthago in Noord-Afrika, waardoor het verhaal van Aeneas weer actueel werd.

Door toedoen van Aeneas' moeder Venus en haar zoon Cupido wordt koningin Dido van Carthago smoorverliefd op Aeneas, ook al had ze eerder trouw gezworen aan haar overleden echtgenoot Sychaeus (die was vermoord door haar broer Pygmalion). Aeneas is geneigd Dido's liefde te beantwoorden en ze worden een tijdje minnaars. Maar als Jupiter Mercurius stuurt om Aeneas aan zijn plicht te herinneren en aan het feit dat hij een man is, wordt hij verliefd op Aeneas.Hartverscheurend pleegt Dido zelfmoord door zichzelf op de brandstapel neer te steken met Aeneas' eigen zwaard, waarmee ze de eeuwige strijd tussen Aeneas' volk en het hare voorspelt. Terugkijkend vanaf het dek van zijn schip ziet Aeneas de rook van Dido's brandstapel en weet maar al te goed wat de betekenis ervan is. Het lot roept hem echter, en de Trojaanse vlootvaart verder richting Italië.

Ze keren terug naar Sicilië om begrafenisspelen te houden ter ere van Aeneas' vader, Anchises, die gestorven was voordat de storm van Juno hen uit koers blies. Enkele van de Trojaanse vrouwen, die moe zijn van de schijnbaar eindeloze reis, beginnen de schepen in brand te steken, maar een stortbui dooft het vuur. Aeneas is echter sympathiek en sommigen van de vermoeiden mogen achterblijven op Sicilië.

Uiteindelijk landt de vloot op het vasteland van Italië en daalt Aeneas, onder leiding van de sibille van Cumae, af naar de onderwereld om te spreken met de geest van zijn vader, Anchises. Hij krijgt een profetisch visioen over het lot van Rome, waardoor hij het belang van zijn missie beter begrijpt. Bij zijn terugkeer in het land van de levenden, aan het einde van Boek VI, leidt Aeneas de Trojanen naarvestigt zich in het land Latium, waar hij wordt verwelkomd en Lavinia, de dochter van koning Latinus, het hof begint te maken.

De tweede helft van het gedicht begint met het uitbreken van de oorlog tussen de Trojanen en de Latijnen. Hoewel Aeneas had geprobeerd een oorlog te vermijden, had Juno voor onrust gezorgd door koningin Amata van de Latijnen ervan te overtuigen dat haar dochter Lavinia met een plaatselijke huwelijkskandidaat, Turnus, de koning van de Rutuli, moest worden getrouwd en niet met Aeneas, waardoor oorlog in feite verzekerd was. Aeneas gaat op zoek naar militaire steun onder dePallas, zoon van koning Evander van Arcadië, stemt ermee in om troepen te leiden tegen de andere Italianen. Maar terwijl de Trojaanse leider weg is, ziet Turnus zijn kans schoon om aan te vallen, en Aeneas keert terug om zijn landgenoten in de strijd verwikkeld te zien. Een middernachtelijke inval leidt tot de tragische dood van Nisus en zijn metgezel Euryalus, in een van de meest emotionelepassages in het boek.

In de strijd die volgt, worden veel helden gedood, met name Pallas, die door Turnus wordt gedood; Mezentius (de vriend van Turnus, die per ongeluk zijn zoon had laten doden terwijl hij zelf vluchtte), die door Aeneas in een enkel gevecht wordt gedood; en Camilla, een soort Amazone-figuur gewijd aan de godin Diana, die dapper vecht maar uiteindelijk wordt gedood, wat ertoe leidt dat de man die haar doodde wordtdoodgeslagen door Diana's schildwacht, Opis.

Zie ook: Thema's van Beowulf: krachtige boodschappen van een krijgers- en heldencultuur

Er wordt een kortstondige wapenstilstand afgekondigd en er wordt een duel van man tegen man voorgesteld tussen Aeneas en Turnus om verder onnodig bloedvergieten te voorkomen. Aeneas zou gemakkelijk gewonnen hebben, maar de wapenstilstand wordt eerst verbroken en de veldslag wordt hervat. Aeneas raakt tijdens de gevechten gewond aan zijn dij, maar hij keert kort daarna terug in de strijd.

Als Aeneas een gewaagde aanval doet op de stad Latium zelf (waardoor koningin Amata zich van wanhoop ophangt), dwingt hij Turnus opnieuw tot een eenpersoonsgevecht. In een dramatische scène laat Turnus' kracht hem in de steek als hij een steen probeert te gooien, en hij wordt door Aeneas' speer in zijn been geraakt. Turnus smeekt op zijn knieën voor zijn leven, en Aeneas is geneigd hem te sparen totdat hij ziet dat Turnus deHet gedicht eindigt met Aeneas, nu in een torenhoge woede, die Turnus doodt.

Analyse - Waar gaat de Aeneis over?

Zie ook: Iphigenia in Tauris - Euripides - Oud Griekenland - Klassieke Literatuur

Terug naar het begin van de pagina

De vrome held Aeneas was al bekend in de Grieks-Romeinse legende en mythe, omdat hij een belangrijk personage was in Homer 's "De Ilias" , waarin Poseidon eerst voorspelt dat Aeneas de Trojaanse oorlog zal overleven en het leiderschap over het Trojaanse volk op zich zal nemen. Maar Vergil nam de onsamenhangende verhalen over de omzwervingen van Aeneas en zijn vage mythische associatie met de stichting van Rome en vormde ze tot een meeslepende stichtingsmythe of nationalistisch epos. Het is opmerkelijk dat Vergilius een Trojaan kiest, en geen Griek, om het heroïsche verleden van Rome te vertegenwoordigen, ook al verloor Troje de oorlog van de Grieken.Door zijn epische verhaal slaagt Vergilius er dus in om Rome te verbinden met de heldenlegendes van Troje, om de traditionele Romeinse deugden te verheerlijken en om de Julio-Claudiaanse dynastie te legitimeren als afstammelingen van de stichters, helden en goden van Rome en Troje.

Vergil sterk geleend van Homer die een epos wilde creëren dat de Griekse dichter waardig was en zelfs overtrof. Veel hedendaagse geleerden zijn van mening dat Vergil verbleekt in vergelijking met Homer en bezit niet dezelfde originaliteit van uitdrukking. De meeste geleerden zijn het er echter over eens dat Vergil onderscheidde zich binnen de epische traditie van de oudheid door het brede spectrum van menselijke emoties in zijn personages weer te geven terwijl ze opgaan in de historische getijden van ontwrichting en oorlog.

"De Aeneis kan in twee helften worden verdeeld: de boeken 1 tot en met 6 beschrijven Aeneas' reis naar Italië, en de boeken 7 tot en met 12 gaan over de oorlog in Italië. Deze twee helften worden algemeen beschouwd als een weerspiegeling van Vergil ambitie om te concurreren met Homer door zowel het zwerfthema van "De Odyssee en het oorlogsthema van "De Ilias" .

Het werd geschreven in een tijd van grote politieke en sociale veranderingen in Rome, met de recente val van de Republiek en de Slotoorlog van de Romeinse Republiek (waarin Octavianus de troepen van Marcus Antonius en Cleopatra beslissend versloeg) die de samenleving hadden verscheurd, en het geloof van veel Romeinen in de grootsheid van Rome werd gezien als ernstig wankelend. De nieuwe keizer, Augustus Caesar, begon echter teeen nieuw tijdperk van welvaart en vrede inluiden, met name door de herinvoering van traditionele Romeinse morele waarden, en "De Aeneis kan worden gezien als een doelbewuste weerspiegeling van dit doel. Vergil voelde eindelijk weer hoop voor de toekomst van zijn land, en het was de diepe dankbaarheid en bewondering die hij voor Augustus voelde die hem inspireerden tot het schrijven van zijn grote epische gedicht.

Bovendien probeert het de heerschappij van Julius Caesar (en bij uitbreiding de heerschappij van zijn geadopteerde zoon, Augustus, en zijn erfgenamen) te legitimeren door de zoon van Aeneas, Ascanius, (oorspronkelijk bekend als Ilus, naar Ilium, een andere naam voor Troje), om te dopen tot Iulus, en hem naar voren te schuiven als een voorouder van de familie van Julius Caesar en zijn keizerlijke nakomelingen. In het epos, Vergil kondigt herhaaldelijk de komst van Augustus aan, misschien in een poging om critici de mond te snoeren die beweerden dat hij door geweld en verraad aan de macht kwam, en er zijn veel parallellen tussen de acties van Aeneas en die van Augustus, Vergil werkte achterwaarts en verbond de politieke en sociale situatie van zijn eigen tijd met de overgeërfde traditie van de Griekse goden en helden, om de eerste te laten zien als historisch afgeleid van de laatste.

Net als andere klassieke heldendichten, "De Aeneis Het is geschreven in dactylische hexameter, waarbij elke regel zes voeten heeft die bestaan uit dactylen (één lange lettergreep en twee korte) en spondees (twee lange lettergrepen). Het bevat ook met groot effect alle gebruikelijke poëtische hulpmiddelen, zoals alliteratie, onomatopee, synecdoche en assonantie.

Hoewel het schrijven van "De Aeneis is over het algemeen zeer gepolijst en complex van aard (de legende zegt dat Vergil schreef slechts drie regels van het gedicht per dag), zijn er een aantal half-complete regels. Dat, en het nogal abrupte einde, wordt over het algemeen gezien als bewijs dat Vergil stierf voordat hij het werk kon afmaken. Dat gezegd hebbende, omdat het gedicht schriftelijk werd gecomponeerd en bewaard in plaats van mondeling, is de tekst van "De Aeneis dat tot ons is gekomen is eigenlijk completer dan de meeste klassieke epen.

Een andere legende suggereert dat Vergil Uit angst dat hij zou sterven voordat hij het gedicht goed en wel had herzien, gaf hij zijn vrienden (waaronder keizer Augustus) de instructie dat "De Aeneis zou moeten worden verbrand bij zijn dood, deels vanwege de onvoltooide staat en deels omdat hij blijkbaar een hekel had gekregen aan een van de sequenties in Boek VIII, waarin Venus en Vulcanus geslachtsgemeenschap hebben, wat hij zag als onverenigbaarheid met de Romeinse morele deugden. Hij zou van plan zijn geweest om tot drie jaar te besteden aan het bewerken ervan, maar werd ziek toen hij terugkwam van een reis naar Griekenland en, vlak voor zijn doodin september 19 v. Chr. beval hij dat het manuscript van "De Aeneis Bij zijn dood beval Augustus zelf echter dat deze wensen genegeerd moesten worden en het gedicht werd gepubliceerd na slechts zeer kleine wijzigingen.

Het hoofdthema van "De Aeneis De belangrijkste tegenstelling is die van Aeneas (geleid door Jupiter), die de oude deugd van "pietas" vertegenwoordigt (beschouwd als de belangrijkste eigenschap van een eerzame Romein, met een beredeneerd oordeel, vroomheid en plicht tegenover de goden, het vaderland en de familie), tegenover Dido en Turnus (geleid door Juno), die ongebreidelde "furor" vertegenwoordigen (hersenloze passie en razernij). Echter,er zijn verschillende andere opposities binnen "De Aeneis waaronder: noodlot versus actie; man versus vrouw; Rome versus Carthago; "Aeneas als Odysseus" (in Boek 1 tot en met 6) versus "Aeneas als Achilles" (in Boek 7 tot en met 12); rustig weer versus stormen; enz.

Het gedicht benadrukt het idee van een thuisland als iemands bron van identiteit, en de lange omzwervingen van de Trojanen op zee dienen als metafoor voor het soort omzwervingen dat kenmerkend is voor het leven in het algemeen. Een ander thema onderzoekt de familiebanden, in het bijzonder de sterke relatie tussen vaders en zonen: de banden tussen Aeneas en Ascanius, Aeneas en Anchises, Evander en Pallas, en Aeneas en Pallas.Dit thema weerspiegelt ook Augustaanse morele hervormingen en was misschien bedoeld om een voorbeeld te stellen voor de Romeinse jeugd.

Op dezelfde manier pleit het gedicht voor de aanvaarding van de werking van de goden als het lot, waarbij vooral wordt benadrukt dat de goden hun wegen banen via de mens. De richting en bestemming van Aeneas' koers zijn voorbestemd, en zijn verschillende lijden en glorie in de loop van het gedicht stellen dit onveranderlijke lot alleen maar uit. Vergil probeert zijn Romeinse publiek duidelijk te maken dat, net zoals de goden Aeneas gebruikten om Rome te stichten, ze nu Augustus gebruiken om het te leiden en dat het de plicht is van alle goede burgers om deze situatie te accepteren.

Het karakter van Aeneas wordt in het hele gedicht bepaald door zijn vroomheid (hij wordt herhaaldelijk "vrome Aeneas" genoemd) en de ondergeschiktheid van persoonlijke verlangens aan plicht, misschien wel het best geïllustreerd door het feit dat hij Dido in de steek laat bij het nastreven van zijn bestemming. Zijn gedrag staat in dit opzicht in schril contrast met dat van Juno en Turnus, aangezien deze personages het lot bij elke stap van de weg bestrijden (maar uiteindelijk verliezen).uit).

De figuur van Dido in het gedicht is tragisch: ooit de waardige, zelfverzekerde en competente heerseres van Carthago, vastbesloten in haar vastbeslotenheid om de herinnering aan haar overleden echtgenoot te bewaren, zorgt de pijl van Cupido ervoor dat ze alles riskeert door voor Aeneas te vallen, en ze is niet in staat om haar waardige positie weer in te nemen wanneer deze liefde mislukt. Als gevolg hiervan verliest ze de steun van de burgers van Carthagoen vervreemdt van de lokale Afrikaanse stamhoofden die eerder vrijers waren (en nu een militaire bedreiging vormen). Ze is een figuur van passie en wispelturigheid, in schril contrast met de orde en controle die Aeneas vertegenwoordigt (eigenschappen die Vergil geassocieerd met Rome zelf in zijn eigen tijd), en haar irrationele obsessie drijft haar tot een waanzinnige zelfmoord, die een snaar heeft geraakt bij veel latere schrijvers, kunstenaars en muzikanten.

Turnus, nog een van Juno's beschermelingen die uiteindelijk moet sneuvelen zodat Aeneas zijn lot kan vervullen, is een tegenhanger van Dido in de tweede helft van het gedicht. Net als Dido vertegenwoordigt hij de krachten van irrationaliteit in tegenstelling tot Aeneas' vrome gevoel voor orde en, terwijl Dido ten onder gaat aan haar romantische verlangen, is Turnus gedoemd door zijn niet aflatende woede en trots. Turnus weigert het lot te aanvaardenOndanks zijn wanhopige verlangen om een held te zijn, verandert Turnus' karakter in de laatste paar gevechtsscènes en zien we hem geleidelijk zijn zelfvertrouwen verliezen naarmate hij zijn tragische lot begrijpt en accepteert.

Sommigen hebben zogenaamde "verborgen boodschappen" of allegorieën in het gedicht gevonden, hoewel deze grotendeels speculatief zijn en zeer worden betwist door geleerden. Een voorbeeld hiervan is de passage in Boek VI waar Aeneas de onderwereld verlaat door de "poort van valse dromen", die door sommigen wordt geïnterpreteerd als een implicatie dat alle daaropvolgende acties van Aeneas op de een of andere manier "vals" zijn en, bij uitbreiding, dat de geschiedenisvan de wereld sinds de stichting van Rome is slechts een leugen. Een ander voorbeeld is de woede en razernij die Aeneas tentoonspreidt wanneer hij Turnus doodt aan het eind van Boek XII, wat sommigen zien als zijn definitieve verlating van "pietas" ten gunste van "furor". Sommigen beweren dat Vergil de bedoeling had om deze passages te veranderen voordat hij stierf, terwijl anderen geloven dat hun strategische locaties (helemaal aan het einde van elke helft van het totale gedicht) het bewijs zijn dat Vergil plaatste ze daar heel doelbewust.

"De Aeneis is lange tijd beschouwd als een fundamenteel lid van de westerse canon van de literatuur, en het is zeer invloedrijk geweest op latere werken, het aantrekken van zowel imitaties als parodieën en travesties. Er zijn tal van vertalingen door de jaren heen in het Engels en vele andere talen, met inbegrip van een belangrijke Engelse vertaling door de 17e-eeuwse dichter John Dryden, evenals 20e-eeuwseversies van Ezra Pound, C. Day Lewis, Allen Mandelbaum, Robert Fitzgerald, Stanley Lombardo en Robert Fagles.

Bronnen

Terug naar het begin van de pagina

  • Engelse vertaling door John Dryden (Internet Classics Archive): //classics.mit.edu/Virgil/aeneid.html
  • Latijnse versie met woord-voor-woord vertaling (Perseus Project): //www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus:text:1999.02.0055
  • Uitgebreide online bronnenlijst voor "De Aeneis (OnlineClasses.net): //www.onlineclasses.net/aeneid

John Campbell

John Campbell is een ervaren schrijver en literair liefhebber, bekend om zijn diepe waardering en uitgebreide kennis van klassieke literatuur. Met een passie voor het geschreven woord en een bijzondere fascinatie voor de werken van het oude Griekenland en Rome, heeft John jaren gewijd aan de studie en verkenning van klassieke tragedie, lyrische poëzie, nieuwe komedie, satire en epische poëzie.John's academische achtergrond, cum laude afgestudeerd in Engelse literatuur aan een prestigieuze universiteit, geeft hem een ​​sterke basis om deze tijdloze literaire creaties kritisch te analyseren en te interpreteren. Zijn vermogen om zich te verdiepen in de nuances van de poëtica van Aristoteles, de lyrische uitdrukkingen van Sappho, de scherpe humor van Aristophanes, de satirische overpeinzingen van Juvenal en de meeslepende verhalen van Homerus en Vergilius is echt uitzonderlijk.John's blog dient als een belangrijk platform voor hem om zijn inzichten, observaties en interpretaties van deze klassieke meesterwerken te delen. Door zijn nauwgezette analyse van thema's, personages, symbolen en historische context brengt hij de werken van oude literaire reuzen tot leven en maakt ze toegankelijk voor lezers van alle achtergronden en interesses.Zijn boeiende schrijfstijl boeit zowel de hoofden als de harten van zijn lezers en trekt ze mee in de magische wereld van de klassieke literatuur. Met elke blogpost verweeft John vakkundig zijn wetenschappelijke kennis met een diepgaande kennispersoonlijke band met deze teksten, waardoor ze herkenbaar en relevant zijn voor de hedendaagse wereld.John wordt erkend als een autoriteit in zijn vakgebied en heeft artikelen en essays bijgedragen aan verschillende prestigieuze literaire tijdschriften en publicaties. Zijn expertise in klassieke literatuur heeft hem ook tot een veelgevraagd spreker gemaakt op verschillende academische conferenties en literaire evenementen.Door zijn welsprekende proza ​​en vurige enthousiasme is John Campbell vastbesloten om de tijdloze schoonheid en diepe betekenis van klassieke literatuur nieuw leven in te blazen en te vieren. Of je nu een toegewijde geleerde bent of gewoon een nieuwsgierige lezer die de wereld van Oedipus, Sappho's liefdesgedichten, Menander's geestige toneelstukken of de heroïsche verhalen van Achilles wil ontdekken, John's blog belooft een onschatbare bron te worden die zal onderwijzen, inspireren en ontsteken. een levenslange liefde voor de klassiekers.