(Tragedie, Latijn/Romeins, ca. 50 CE, 1.280 regels)

Inleiding

"Phaedra" (soms bekend als "Hippolytus ) is een tragedie van de Romeinse toneelschrijver Seneca de Jongere , geschreven rond 50 CE. Aangepast van "Hippolytus door Euripides Het vertelt het verhaal van Phaedra en haar taboe-liefde voor haar stiefzoon Hippolytus, hoewel met een veel sensuelere en schaamtelozere Phaedra dan in Euripides Vandaag de dag is het een van Seneca's meest gelezen toneelstukken, een werk met een hoge passie die in toom wordt gehouden door zorgvuldig geconstrueerd taalgebruik.

De jonge Hippolytus organiseert een jacht en roept Diana, de godin van de jacht, aan om zijn geluk te beproeven. Zijn stiefmoeder Phaedra bekent haar brandende liefde voor Hippolytus aan haar voedster, die haar tevergeefs probeert af te raden. Het refrein merkt op dat alles zwicht voor de liefde: mensen van alle soorten, maar ook dieren en zelfs de goden zelf. De voedster klaagt dat liefde slechte gevolgen kan hebben,Maar omdat ze de hopeloosheid van de situatie inziet, besluit ze te proberen haar meesteres te helpen.

Phaedra verschijnt, verkleed als een Amazonejageres om Hippolytus een plezier te doen. Haar voedster probeert Hippolytus om te buigen naar de geneugten van de liefde en zijn hart te verzachten, maar hij is niet bereid zijn stemming te veranderen en verkiest de jacht en het plattelandsleven boven alle geneugten van menselijke relaties. Phaedra komt binnen en bekent uiteindelijk haar liefde rechtstreeks aan Hippolytus. Hij wordt echter woedend,Hij trekt zijn zwaard naar haar, maar werpt het wapen weg en vlucht het bos in terwijl de radeloze Phaedra om de dood smeekt om haar uit haar lijden te verlossen. Het refrein bidt tot de goden dat schoonheid voor Hippolytus net zo voordelig mag zijn als het voor zoveel anderen schadelijk en fataal is gebleken.

Phaedra's echtgenoot, de grote Atheense held Theseus, keert dan terug van zijn zoektocht in de onderwereld, en als hij Phaedra in nood ziet, schijnbaar bereid om zichzelf te doden, eist hij een verklaring. Het enige wat de verpleegster als verklaring wil geven, is dat Phaedra heeft besloten om te sterven. Volgens het plan van Phaedra's verpleegster om Phaedra's schuld te verbergen door Hippolytus te beschuldigen van een poging tot verkrachting van haar man...Phaedra, de stiefmoeder, doet alsof ze liever sterft dan aan Theseus toe te geven dat iemand hem onrecht heeft aangedaan. Wanneer Theseus de verpleegster bedreigt om de waarheid te achterhalen over wat er is gebeurd, toont ze hem het zwaard dat Hippolytus had achtergelaten.

Verteerd door woede herkent Theseus het zwaard en, tot de conclusie komend dat Hippolytus in feite zijn vrouw heeft verkracht, vervloekt hij zijn zoon die het niet verdient en wenst hem dood. Het refrein klaagt dat, terwijl de loop van de hemel en van bijna al het andere goed geregeld lijkt te zijn, menselijke zaken duidelijk niet worden geregeerd door rechtvaardigheid, aangezien de goeden worden vervolgd en de slechten worden beloond.

Een boodschapper vertelt Theseus hoe een zeemonster (gestuurd door Theseus' vader Nepture in antwoord op zijn gebed) tevoorschijn was gekomen uit de winderige zee en Hippolytus' paarden achtervolgde, en hoe de jongeman verstrikt was geraakt in de teugels en ledemaat voor ledemaat was afgerukt. Het koor vertelt een verhaal over de wispelturigheid van het lot en betreurt Hippolytus' onnodige dood.

Phaedra verklaart Hippolytus' onschuld en trekt haar bekentenis van zijn misdaad in, waarna ze zichzelf van het leven berooft in haar angst. Theseus betreurt de dood van zijn zoon ten zeerste en geeft hem de eer van een fatsoenlijke begrafenis, hoewel hij Phaedra deze eer opzettelijk weigert (een zware straf in de Romeinse cultuur).

De mythe die ten grondslag ligt aan het verhaal van het toneelstuk is erg oud, gaat veel verder terug dan zelfs de klassieke Grieken en komt in verschillende vormen overal in het Middellandse Zeegebied voor. De specifieke versie over Phaedra en haar stiefzoon Hippolytus was het onderwerp van verschillende klassieke Griekse tragedies, waaronder ten minste één van Sophocles (verloren) en maar liefst twee door Euripides Alleen de tweede van Euripides ' speelt, "Hippolytus is bewaard gebleven en is uitgegroeid tot een van de beroemdste en blijvendste meesterwerken van het westerse theater. Maar het was eigenlijk een afgezwakte versie van zijn eerste "Hippolytus die nu verloren is gegaan, en die blijkbaar zowel door het klassieke Atheense publiek als door critici werd afgekeurd vanwege haar racistische en expliciete karakter, met Phaedra die Hippolytus op het toneel een aanzoek doet.

Seneca koos er, om wat voor redenen dan ook, voor om meer terug te grijpen naar de plotlijn van Euripides ' eerst "Hippolytus waarin de wellustige stiefmoeder Hippolytus rechtstreeks confronteert voor de ogen van de kijkers. Seneca snijdt de godinnen uit de cast en verschuift zowel de titel als de focus van het stuk van Hippolytus naar Phaedra zelf. Zijn Phaedra is veel menselijker en schaamtelozer en ze verklaart zichzelf rechtstreeks aan Hippolytus in de gedaante van een Amazone.

Naast Euripides wel, Seneca zinspeelt op en herschrijft de Romeinse dichters Vergil en Ovidius met name de "Georgica en de laatste "Heriodes" en het geheel wordt gefilterd door de lens van Seneca Stoïcijnse filosofie.

Seneca De afhankelijkheid van de beschrijving van melodramatische actie is een van zijn grootste zwakheden als toneelschrijver, en het geeft aanzienlijke steun aan het idee dat hij zijn toneelstukken wilde lezen in plaats van spelen. In "Phaedra" Zo is de ontknoping aan het einde van het stuk, waar Phaedra, verstoten door haar stiefzoon, hem van verkrachting beschuldigt tegenover zijn vader Theseus, dramatisch zwak: Hippolytus is niet aanwezig en hij en Theseus gaan hierover op geen enkele manier de confrontatie met elkaar aan; het enige wat we in plaats daarvan hebben is een boodschapper die Theseus komt vertellen dat zijn zoon is omgekomen bij een ongeluk, wat Phaedra ertoe aanzet de waarheid te bekennen.en Theseus om hem postuum te vergeven.

Ondanks deze schijnbaar antidramatische kwaliteit van "Phaedra" Het (en Seneca andere tragedies) oefenden veel invloed uit op het Europese theater dat volgde. Met name Jean Racine's goed gewaardeerde 17e-eeuwse "Phèdre" heeft minstens zoveel te danken aan Seneca het spel van Euripides ' eerdere versie.

Veel van de kracht van het stuk komt voort uit de spanning tussen de hoge emotionaliteit, het geweld en de passie van de verhaallijn en het welsprekende discours waarmee Seneca (een beroemde redenaar, retoricus en stoïcijnse filosoof) communiceert het verhaal. "Phaedra" staat vol met ontroerende monologen, slimme stukjes retoriek en personages die taal als wapen gebruiken.

Hoewel Theseus een gevierde held uit de Griekse mythologie is, wordt hij hier neergezet als een nogal gehavende oude man wiens beste jaren achter hem liggen, onbezonnen, heethoofdig en wraakzuchtig, met een verschrikkelijke woede die hij niet weet te bedwingen. Zijn vrouw, Phaedra, wordt niet helemaal sympathiek neergezet, maar ze lijkt wel het slachtoffer te zijn van haar eigen emoties, en Seneca gaat zelfs zo ver om te impliceren dat haar gekwelde gevoelens en verwarring deels voortkomen uit Theseus' hardvochtigheid als echtgenoot.

De belangrijkste thema's van het stuk zijn lust (Phaedra's lust voor Hippolytus is de motor van de tragedie, en het refrein gaat in op voorbeelden van lust door de geschiedenis heen); vrouwen (Phaedra kan worden beschouwd als een erfgenaam van de traditie van intrigerende, boosaardige vrouwen in de Griekse mythologie, zoals Medea, hoewel ze ontegenzeggelijk wordt gepresenteerd als een empathisch personage, meer slachtoffer dan slachtoffer, en alswat het ook is, het is haar verpleegster die de grootste schuld krijgt); natuur versus beschaving (Hippolytus stelt dat beschaving corrumpeert en hij verlangt naar het "oertijdperk" van vrede, voor de opkomst van de stad, oorlogvoering en misdaad); jacht (hoewel het stuk begint met Hippolytus die op jacht gaat, wordt het al snel duidelijk dat hij wordt opgejaagd door Phaedra, en dat Phaedra zelf de jager is.een doelwit van Cupido's pijlen); en schoonheid (Hippolytus' schoonheid is de eerste katalysator van het stuk en het refrein zinspeelt onheilspellend op de kwetsbaarheid van schoonheid en de grillen van de tijd).

Vandaag, "Phaedra" is een van Seneca Strak en compact, volgens de Aristotelische vorm maar met een meer elliptische opzet, is het een werk van grote passie, beheerst door zorgvuldig geconstrueerde taal, een van de eenvoudigste en wreedste tragedies uit de oudheid.

• Engelse vertaling door Frank Justus Miller (Theoi.com): //www.theoi.com/Text/SenecaPhaedra.html
• Latijnse versie (De Latijnse Bibliotheek): //www.thelatinlibrary.com/sen/sen.phaedra.shtml