Edukien taula
errautsak,
5
quandoquidem fortuna mihi tete abstulit ipsum.
zoriak zeure burua kendu didanez
6
heu miser indigne frater adempte mihi,
Ai, anaia, hain krudelki urratua!
7
nunc tamen interea haec, prisco quae more parentum
Orain bitartean, gure arbasoen ohituraz, gure arbasoen ohituraz har ditzaketen eskaintza hauek
8
tradita sunt tristi munere ad inferias,
omenaldi triste bat eman zaie. hileta sakrifizioa;
9
accipe fraterno multum manantia fletu,
Ikusi ere: Melinoe Jainkosa: Lurpeko Bigarren Jainkosahartu itzazu, anai baten malko askoz bustita,
10
atque in perpetuum, frater, aue atque uale.
eta betiko, anaia, agur eta agur!
Aurrekoa. Karmenomenaldia Katuloren arabera . Bederatzi lerroko anaiari eskaintzen dizkio, malkoz bustita. Gero, 10. lerroan, bere anaiari "agur eta agur" esaten dio betiko.
Olerki bihozbera hau are tristeagoa da Katulok hildako anaiaren errautsekin hitz egiten duen irudiak. Katulo ez omen da kontsolatzen hileta-erritoak eta egin diren sakrifizioak. Errituek askotan itxiera bat ekartzen diete bizirik atera direnei . Zoritxarrez, Katulo konturatzen da bere anaiak ez diola berriro hitz egingo. “Kazkabarra eta agurra” izan ziren betiko iraungo duen azken agurra. Itxiera hor egon liteke, baina Katulo atsekabez beteta dago oraindik.
Hiletako poema honek Katulok anaia zenbat maite duen eta faltan botako duen erakusten du . Hala ere, bada olerkiari atsekabea eta mina kentzen dituen esanahi alternatibo bat. Poemaren bigarren zentzua poema epikoari buruzko hausnarketa da, Odisea . Irakurketa honetan, hizlaria Odiseo da, lur eta itsasoetan zehar bidaiatu zuena. Odisean, teilatu batetik erorita hil zen bere lagunetako bat. Katulok Odiseok bere anaiak bezalako ontzikideekiko zuen maitasuna bideratzen ari ote zen?
Circeren jauregian hil zen ontzikidea Elpinor da . Odisean, Odiseo lurpeko munduan sartzen da. Bertan, lurperatzea eskatzen duen Elpinor ikusten du. Circeren jauregiko teilatutik erori zen eta geratzen dalurperatu gabe . Hau jainkoentzako ofensa da, hileta-errito egokiak emanez hildakoen zainketa garrantzitsua zela uste baitzuten. Odiseo Eaera itzultzen da. Elpinorren hileta-erritoak egiten ditu, hau da, erraustu eta bere errautsentzako marka bat uztea barne.
Poema izan liteke Odiseo Elpinorrekin hitz egiten ari dela , errausketa eta beste hileta-errito batzuk egin ondoren. Antzinako beste heroi batzuk, Eneas eta Herkules bezala, lurralde eta itsaso askotan zehar ibili dira. Baina, hildako anaia baten atsekabe une hau Odiseori bakarrik egokitzen zaiola dirudi, akats asko izan arren, bere eskifaia izugarri zaintzen baitzuen.
Catellus-ek poema honetan agerikoa den hitzekin modua du. Ingelesezko itzulpena ederra da berez. Baina, jatorrizko latinaren kalitate melodikoa ezin da baloratu hizkuntza arkaikoa ulertzen ez duten irakurleek . Hitzak sinpleak dira, eta horrek egiten ditu hain indartsuak. Latinez eta ingelesez, poemaren azken lerroa agurra eta agurra da. Kazkabarra da agurra, latinez ave. Beraz, latinez, azken lerroa ave et vale da. Kalitate poetikoa erraz ikusten da latinez . Antzinako beste literatur lanek bezala, poemak anaia itzultzen du poema irakurtzeko behar duen denbora laburrean. Demagun Akiles, norbaitek Iliada irakurtzen duen bakoitzean bizira itzultzen dena. Katulo eta bere anaia, edo Odiseo etabere ontzikidea betiko bizi da poema honen bidez. Hiletetan irakurtzeko poema ezin hobea da, beraz, irakurleek agurra eta agur betirako esan lezakete, Katulok 10. lerroan iragarri zuen bezala.
Ikusi ere: Katulo 3 ItzulpenaKatuloren distira ezin da gehiegi esan azterketa honetan . Doluaren minaz eta atsekabeaz mintzo da, baina maite bat poesiaren bidez agurtzearen itxaropenaz ere mintzo da. Poemarik gabe, duela milaka urte ahaztua izango zen Katuloren anaia . Erraz ikusten da zergatik bihurtu den Katulo 101 hainbesteren poema gogokoena. Poema hau irakurtzeak maite baten heriotza bizi izan duenari hitzak eta emozioak sentitzeko ematen dizkio. Erlazionagarria da oraindik.
Carmen 101 |
| Lerroa | Latinozko testua | Ingelesezko itzulpena |
|---|---|---|
| 1 | MVLTAS per gentes et multa per aequora uectus | Herrialde askotan eta itsaso askotan zehar noraezean |
| 2 | aduenio miseras du, frater, ad inferias, | Nator naiz, anaia, obsequia triste hauetara, |
| 3 | ut te postremo donarem munere mortis | azkena aurkezteko. heriotzaren guerdon, |
| 4 | et mutam nequiquam alloquerer cinerem. | eta hitz egin, alferrik bada ere, zure isiltasunari |