lludw,

5

quandoquidem fortuna mihi tete abstulit ipsum.

gan fod ffortiwn wedi cymryd eich hunan oddi wrthyf

heu miser indigne frater adempte mihi,

Och, fy mrawd, wedi fy rhwygo mor greulon oddi wrthyf!

nunc tamen interea haec, prisco quae more parentum

Eto yn awr yn y cyfamser cymerwch yr offrymau hyn, y rhai trwy arfer ein tadau

8

wedi eu trosglwyddo — teyrnged drist — am a aberth angladd;

9

accipe fraterno multum manantia fletu,

cymer hwynt, yn wlyb gan lawer o ddagrau brawd,

10

atque in perpetuum, frater, aue atque uale.

a hyd byth, fy mrawd, cenllysg a ffarwel! Carmenteyrnged yn ôl Catullus . Mae'n eu cynnig, yn wlyb â'i ddagrau, i'w frawd yn llinell naw. Yna, yn llinell 10, mae’n cynnig “cenllysg a ffarwel” i’w frawd am byth.

Gwneir y gerdd galonogol hon yn dristach fyth gan ddelweddaeth Catullus yn siarad â lludw ei frawd marw. Nid yw'n ymddangos bod Catullus yn cael ei gysuro gan ddefodau'r angladd a'r aberthau sydd wedi'u gwneud. Mae defodau yn aml yn dod â rhywfaint o gau i'r goroeswyr . Yn anffodus, mae Catullus yn sylweddoli na fydd ei frawd byth yn siarad ag ef eto. Y “cenllysg a ffarwel” oedd y ffarwel olaf a fydd yn para am byth. Efallai bod y cau yno, ond mae Catullus yn dal i fod yn llawn galar.

Mae'r gerdd angladdol hon yn dangos cymaint y mae Catullus yn caru ei frawd ac y bydd yn gweld ei eisiau . Fodd bynnag, mae ystyr amgen i’r gerdd sy’n dileu’r galar a’r boen. Ail ystyr y gerdd yw myfyrdod ar y gerdd epig, yr Odyssey . Yn y darlleniad hwn, y siaradwr yw Odysseus, a deithiodd trwy diroedd a moroedd. Yn yr Odyssey, un o'i ffrindiau a fu farw trwy syrthio oddi ar do. A allai Catullus fod yn sianelu cariad Odysseus at ei gyd-longwyr, a oedd fel ei frodyr?

Y cydweithiwr a fu farw ym mhalas Circe yw Elpinor . Yn yr Odyssey, mae Odysseus yn mentro i'r Isfyd. Yno, mae'n gweld Elpinor sy'n gofyn am gael ei gladdu. Syrthiodd oddi ar y to ym mhalas Circe ac erysheb ei gladdu . Mae hyn yn drosedd i'r duwiau, gan eu bod yn teimlo ei bod yn bwysig gofalu am y meirw trwy roi defodau angladd priodol iddynt. Mae Odysseus yn dychwelyd i Aeaea. Mae'n perfformio'r defodau angladd ar gyfer Elpinor, sy'n cynnwys ei amlosgi a gadael marciwr am ei lwch.

Gallai’r gerdd fod yn Odysseus yn siarad ag Elpinor ar ôl iddo berfformio’r amlosgiad a defodau angladdol eraill. Mae ychydig o arwyr hynafol eraill, fel Aeneas a Hercules, wedi teithio dros lawer o diroedd a moroedd. Ond, mae'r foment hon o dristwch i frawd marw yn ymddangos yn addas i Odysseus yn unig, a oedd yn gofalu'n fawr iawn am ei griw, er gwaethaf llawer o ddiffygion.

Mae gan Catellus ffordd gyda geiriau sy’n amlwg yn y gerdd hon. Mae'r cyfieithiad Saesneg yn hardd ar ei ben ei hun. Ond, ni all darllenwyr nad ydynt yn deall yr iaith hynafol werthfawrogi ansawdd melodaidd y Lladin gwreiddiol. Mae'r geiriau'n syml, a dyna sy'n eu gwneud mor bwerus. Mewn Lladin a Saesneg, cyfarchiad a ffarwel yw llinell olaf y gerdd. Henffych well yw'r cyfarchiad, sef Lladin am ave. Felly yn Lladin, y llinell olaf yw ave et vale. Mae'r ansawdd barddonol yn hawdd i'w weld yn Lladin . Fel gweithiau llenyddol hynafol eraill, mae'r gerdd yn dod â'r brawd yn ôl am yr amser byr y mae'n ei gymryd i ddarllen y gerdd. Ystyriwch Achilles, sy'n dod yn ôl yn fyw bob tro mae rhywun yn darllen yr Iliad. Catullus a'i frawd, neu Odysseus amae ei gydweithiwr yn byw am dragwyddoldeb trwy'r gerdd hon. Mae hon yn gerdd berffaith i'w darllen mewn angladdau, felly gallai darllenwyr fod yn dweud cenllysg a ffarwel am byth, yn union fel y rhagfynegwyd gan Catullus yn llinell 10.

Ni ellir gorbwysleisio disgleirdeb Catullus yn y dadansoddiad hwn . Mae'n siarad am boen a gofid galar, ond mae hefyd yn sôn am y gobaith o gyfarch anwylyd trwy farddoniaeth. Heb y gerdd, byddai brawd Catullus wedi'i anghofio filoedd o flynyddoedd yn ôl . Mae’n hawdd gweld pam mae Catullus 101 wedi dod yn hoff gerdd i gynifer. Mae darllen y gerdd hon yn rhoi geiriau i’w dweud ac emosiynau i’w teimlo i unrhyw un sydd wedi profi marwolaeth anwylyd. Mae'n dal yn gyfnewidiadwy.

MVLTAS per gentes et multa per aequora uectus

Crwydro drwy lawer o wledydd a thros lawer o foroedd

2

aduenio has miseras, frater, ad inferias,

Yr wyf yn dyfod, fy mrawd, i’r obsequies trist hyn,

3

i gyflwyno'r olaf i chi guerdon marwolaeth,

4

a llefara, er yn ofer, wrth dy dawelwch