(Κωμωδία, ελληνικά, 424 π.Χ., 1.408 στίχοι)

Εισαγωγή

"Οι ιππότες" (Gr: "Hippeis" ) είναι μια κωμωδία του αρχαίου Έλληνα θεατρικού συγγραφέα Αριστοφάνης Κέρδισε το πρώτο βραβείο στα Λήναια όταν ανέβηκε το 424 π.Χ. Το έργο είναι μια σάτιρα για την πολιτική και κοινωνική ζωή στην Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ., και ειδικότερα μια διατριβή κατά του φιλοπόλεμου λαϊκιστή πολιτικού Κλέωνα. Στο έργο, ένας πωλητής λουκάνικων, ο Αγορακρίτης, ανταγωνίζεται τον Παφλαγόνιο (που εκπροσωπεί τον Κλέωνα) για την εμπιστοσύνη και την αποδοχή του Δήμου (ενός ηλικιωμένου άνδρα που συμβολίζει τονΑθηναίοι πολίτες) και ο Αγοράκρυτος αναδεικνύεται θριαμβευτής από μια σειρά αγώνων και αποκαθιστά με θαυματουργικό τρόπο τον Δήμο στην προηγούμενη νεότητα και δόξα του.

Ο Νικίας και ο Δημοσθένης, δύο δούλοι του ηλικιωμένου Αθηναίου Δήμου, τρέχουν ουρλιάζοντας από το σπίτι του Δήμου, διαμαρτυρόμενοι για ξυλοδαρμό που έχουν δεχτεί. Κατηγορούν τον σύντροφό τους, τον Παφλαγόνιο (που εκπροσωπεί τον Κλέωνα), ο οποίος έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του Δήμου, και συχνά εξαπατά τον κύριό τους για να τους χτυπήσει και παίρνει τακτικά τα εύσημα για εργασίες που έχουν γίνει από τους ίδιους.

Φαντασιώνονται να το σκάσουν από τον αφέντη τους, αλλά αντ' αυτού κλέβουν λίγο κρασί και, μετά από μερικά ποτά, εμπνέονται να κλέψουν το πιο πολύτιμο αγαθό του Κλέωνα, μια σειρά από χρησμούς που πάντα αρνιόταν να αφήσει κανέναν άλλον να δει. Όταν διαβάζουν τους κλεμμένους χρησμούς, μαθαίνουν ότι ο Κλέων είναι ένας από τους πολλούς γυρολόγους που προορίζονται να κυβερνήσουν την πόλιν και ότι η μοίρα του είναι να αντικατασταθεί από ένανπωλητής λουκάνικων.

Εκείνη τη στιγμή περνά τυχαία ένας λουκάνικοπώλης, ο Αγορακρίτης, με τη φορητή κουζίνα του. Οι δύο δούλοι τον εξοικειώνουν με το πεπρωμένο του, αν και στην αρχή κάθε άλλο παρά πείθεται. Ο Κλέων, που έχει υποψίες, βγαίνει βιαστικά από το σπίτι και, ανακαλύπτοντας το άδειο κύπελλο με το κρασί, κατηγορεί αμέσως τους άλλους για προδοσία. Ο Δημοσθένης καλεί τους Ιππότες της Αθήνας για βοήθεια και ένας Χορός τωνεισβάλλουν στο θέατρο και κακοποιούν τον Κλέωνα, κατηγορώντας τον ότι χειραγωγεί το πολιτικό και νομικό σύστημα για προσωπικό όφελος.

Μετά από έναν αγώνα φωνών μεταξύ του Κλέωνα και του λουκάνικοπώλη, στον οποίο ο καθένας προσπαθεί να αποδείξει ότι είναι πιο ξεδιάντροπος και αδίστακτος ρήτορας από τον άλλον, οι ιππότες ανακηρύσσουν νικητή τον λουκάνικοπώλη και ο Κλέων φεύγει για να τους καταγγείλει όλους με την κατασκευασμένη κατηγορία της προδοσίας.

Ο Χορός βγαίνει μπροστά για να απευθυνθεί στο κοινό εκ μέρους του συγγραφέα, επαινώντας τον πολύ μεθοδικό και προσεκτικό τρόπο Αριστοφάνης έχει προσεγγίσει τη σταδιοδρομία του ως κωμικός ποιητής και υμνεί την παλαιότερη γενιά ανδρών που έκαναν την Αθήνα μεγάλη. Υπάρχει ένα μάλλον παράξενο απόσπασμα στο οποίο τα ελληνικά άλογα που χρησιμοποιήθηκαν κατά την πρόσφατη επίθεση στην Κόρινθο φαντάζονται ότι κωπηλατούσαν τις βάρκες με ιπποτικό στυλ.

Όταν ο λουκουματζής επιστρέφει, αναφέρει ότι κέρδισε την υποστήριξη του Συμβουλίου ξεπερνώντας τον Κλέωνα με εξωφρενικές προσφορές δωρεάν φαγητού με έξοδα του κράτους. Ο Κλέων επιστρέφει οργισμένος και προκαλεί τον λουκουματζή να υποβάλουν τις διαφορές τους απευθείας στον Δήμο. Ο λουκουματζής κατηγορεί τον Κλέωνα ότι αδιαφορεί για τα πολεμικά βάσανα των απλών ανθρώπων και ότι χρησιμοποιεί τον πόλεμο ωςευκαιρία για διαφθορά, και ισχυρίζεται ότι ο Κλέων παρατείνει τον πόλεμο από φόβο ότι θα διωχθεί όταν επιστρέψει η ειρήνη. Ο Δήμος πείθεται από αυτά τα επιχειρήματα και απορρίπτει τις εκβιαστικές εκκλήσεις του Κλέωνα για συμπάθεια.

Στη συνέχεια, οι κατηγορίες του αλλαντοπώλη κατά του Παφλαγόνου/Κλέωνα γίνονται όλο και πιο χυδαίες και παράλογες. Ο αλλαντοπώλης κερδίζει δύο ακόμη διαγωνισμούς στους οποίους ανταγωνίζονται για την εύνοια του Δήμου, έναν στην ανάγνωση κολακευτικών για τον λαό χρησμών και έναν σε έναν αγώνα δρόμου για το ποιος από αυτούς μπορεί να εξυπηρετήσει καλύτερα κάθε ανάγκη του κακομαθημένου Δήμου.

Απελπισμένος πλέον, ο Κλέων κάνει μια τελευταία προσπάθεια να διατηρήσει την προνομιούχο θέση του στο σπίτι, παρουσιάζοντας το μαντείο του και ρωτώντας τον λουκουμαδιάρη για να δει αν ταιριάζει με την περιγραφή του διαδόχου του που περιγράφεται στο μαντείο, με όλες τις χυδαίες λεπτομέρειες, πράγμα που όντως συμβαίνει. Με τραγική απογοήτευση, αποδέχεται τελικά τη μοίρα του και παραδίδει τη θέση του στον λουκουμαδιάρη.

Οι Ιππότες του Χορού βγαίνουν μπροστά και μας συμβουλεύουν ότι είναι έντιμο να κοροϊδεύουμε άτιμους ανθρώπους, και προχωρούν στο να κοροϊδέψουν τον Αριφράδη για τη διεστραμμένη του όρεξη για γυναικείες εκκρίσεις και τον Υπερβολέα για τη μεταφορά του πολέμου στην Καρχηδόνα.

Ο Αγοράκρυτος επιστρέφει στη σκηνή, ανακοινώνοντας μια νέα εξέλιξη: έχει αναζωογονήσει τον Δήμο βράζοντάς τον σαν ένα κομμάτι κρέας, και παρουσιάζεται ο νέος Δήμος, θαυμάσια αποκατεστημένος στη νεότητα και τη δύναμη και ντυμένος με την ενδυμασία των παλαιών Αθηναίων της εποχής της νίκης στον Μαραθώνα. Ο Αγοράκρυτος παρουσιάζει στη συνέχεια δύο όμορφες κοπέλες, γνωστές ως "Πευκετριές", τις οποίες ο Κλέων είχε κρατήσει κλειδωμένες στοπροκειμένου να παραταθεί ο πόλεμος.

Ο Δήμος προσκαλεί τον Αγορακρίτη σε συμπόσιο στο δημαρχείο και όλοι οι ηθοποιοί αποχωρούν ευδιάθετοι, όλοι εκτός φυσικά από τον Παφλαγόνιο/Κλέωνα, ο οποίος τώρα περιορίζεται να πουλάει λουκάνικα στην πύλη της πόλης ως τιμωρία για τα εγκλήματά του.

Ως σάτιρα για την κοινωνική και πολιτική ζωή της κλασικής Αθήνας κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, το έργο είναι χαρακτηριστικό των Αριστοφάνης Ωστόσο, είναι μοναδικό για τον σχετικά μικρό αριθμό των χαρακτήρων του, λόγω της κάπως σκανδαλώδους ενασχόλησής του με έναν άνθρωπο, τον φιλοπόλεμο λαϊκιστή Κλέωνα, ο οποίος είχε προηγουμένως διώξει Αριστοφάνης για τη δυσφήμιση της πόλης με ένα προηγούμενο (χαμένο) έργο, "Οι Βαβυλώνιοι" το 426 π.Χ. Ο νεαρός δραματουργός είχε υποσχεθεί εκδίκηση κατά του Κλέωνα στο επόμενο έργο του "Οι Αχαρνείς" το 425 π.Χ., και "Οι ιππότες" , που παρήχθη την επόμενη χρονιά, αντιπροσωπεύει αυτή την εκδίκηση.

Αριστοφάνης είχε όμως τη σύνεση να μη χρησιμοποιήσει πραγματικά το όνομα Κλέων πουθενά στο έργο, αντικαθιστώντας το με τον αλληγορικό χαρακτήρα Παφλαγονίαν, αλλά περιγράφοντάς τον έτσι ώστε να μην είναι δυνατόν να τον μπερδέψουν. Από το φόβο της φατρίας του Κλέωνα, κανένας μάσκαλος δεν τόλμησε να φτιάξει αντίγραφο του προσώπου του για το έργο, και Αριστοφάνης αποφάσισε γενναία να παίξει ο ίδιος το ρόλο, ζωγραφίζοντας απλώς το δικό του πρόσωπο. Οι ιππότες του Χορού ήταν η πλούσια τάξη της Αθήνας, πολιτικοποιημένη και αρκετά μορφωμένη ώστε να μπορεί να διακρίνει τη δημαγωγία του λαϊκιστή Κλέωνα και να βλέπει από τον Αριστοφάνης ως φυσικούς συμμάχους του στην προσωπική του σταυροφορία εναντίον του.

Αριστοφάνης διατυπώνει πολλές κατηγορίες εναντίον του Κλέωνα στο έργο, πολλές από αυτές είναι κωμικές, αλλά κάποιες σοβαρές. Αυτές περιλαμβάνουν ερωτήματα σχετικά με την κοινωνική του προέλευση, τη χρήση των δικαστηρίων για προσωπικούς και πολιτικούς σκοπούς, τις απόπειρες πολιτικής λογοκρισίας του (συμπεριλαμβανομένης της Αριστοφάνης τον εαυτό του), την κατάχρηση των ελέγχων των κρατικών υπηρεσιών και τη χειραγώγηση των καταλόγων απογραφής προκειμένου να επιβάλει εξοντωτικά οικονομικά βάρη στα θύματα που επέλεξε. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο ίδιος ο Κλέων πιθανότατα θα είχε θέση στην πρώτη σειρά στην παράσταση του έργου στο φεστιβάλ των Λενίων.

Το έργο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αλληγορία και πολλοί κριτικοί έχουν παρατηρήσει ότι δεν είναι απολύτως επιτυχημένο από αυτή την άποψη. Παρόλο που οι κύριοι χαρακτήρες προέρχονται από την πραγματική ζωή (με τον Κλέωνα να παρουσιάζεται ως ο κύριος κακοποιός), οι αλληγορικοί χαρακτήρες είναι φιγούρες της φαντασίας (ο κακοποιός σε αυτό το σενάριο είναι ο Παφλαγόνιος, ένα κωμικό τερατούργημα που παρουσιάζεται ως υπεύθυνο για όλα σχεδόν τα κακά του κόσμου),και η ταύτιση του Κλέωνα με τον Παφλαγόνιο είναι κάπως αμήχανη και ορισμένες από τις ασάφειες δεν επιλύονται ποτέ πλήρως.

Η εικόνα είναι μία από τις πιο σημαντικές πτυχές της Αριστοφάνης ' κωμική ποίηση, και μερικές από τις εικόνες στο "Οι ιππότες" είναι αρκετά αλλόκοτη. Για παράδειγμα, η αλληγορική μορφή του Παφλαγόνου (Κλέωνα) περιγράφεται ποικιλοτρόπως ως ένας τερατώδης γίγαντας, ένας μάγος που ροχαλίζει, ένας χείμαρρος του βουνού, ένας αετός με αγκιστροπόδαρα, μια πίκλα σκόρδου, ένας αναδευτήρας λάσπης, ένας ψαράς που παρακολουθεί κοπάδια ψαριών, ένας σφαγμένος χοίρος, μια μέλισσα που περιεργάζεται άνθη διαφθοράς, ένας πίθηκος με σκυλοκέφαλο, μια καταιγίδα στη θάλασσα και στη στεριά, ένας γίγαντας που εκσφενδονίζει βράχους, μια κλέφτρα νοσοκόμα, έναςψαράδες που κυνηγούν χέλια, ένα καζάνι που βράζει, ένα λιοντάρι που παλεύει με σκνίπες, ένας σκύλος αλεπού και ένας ζητιάνος.

Η λαιμαργία είναι ένα από τα κυρίαρχα θέματα που αναδύονται από τις εικόνες του έργου, και η υπερβολική εστίαση στο φαγητό και το ποτό (συμπεριλαμβανομένων των λογοπαίγνιων που σχετίζονται με το φαγητό σε ορισμένα από τα ονόματα), καθώς και οι διάφορες αναφορές στον κανιβαλισμό παρουσιάζουν στο κοινό ένα μάλλον εφιαλτικό και αηδιαστικό όραμα του κόσμου, κάνοντας το τελικό όραμα μιας αναμορφωμένης Αθήνας πιο φωτεινό από την αντίθεση.

• Αγγλική μετάφραση (Internet Classics Archive): //classics.mit.edu/Aristophanes/knights.html
• Ελληνική έκδοση με μετάφραση λέξη προς λέξη (Perseus Project): //www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus:text:1999.01.0033