Ynhâldsopjefte
nouercae,
dat hy sûnder hinder genietsje mocht fan de blom fan in jonge breid,
403
ignaro mater substernens se impia nato
de ûnnatuerlike mem dy't goddeleaze keppele is mei har ûnbewuste soan
404
impia non uerita est diuos scelerare penates.
wie net bang om te sûndigjen tsjin âlderlike goaden:
405
omnia fanda nefanda malo permixta furore
dan goed en ferkeard, ferbjustere yn goddeleaze waansin,
406
iustificam nobis mentem auertere deorum.
de rjochtfeardige wil fan 'e goaden fan ús ôfdraaid.
407
quare nec talis dignantur uisere coetus,
Dêrom fertsjinje se har net om sokke bedriuwen net te besykjen,
408
nec se contingi patiuntur lumine claro.
net ferneare de touch fan dúdlik deiljocht.
Foarige Carmendiele; 42
squalida desertis rubigo infertur aratris.
rûch roest krûpt oer de ferlitten ploegen.
43
ipsius at sedes, quacumque opulenta recessit
Mar Peleus' eigen wenplakken, sa fier as nei binnen útstrekte
44
regia, fulgenti splendent auro atque argento.
it rike paleis, mei glinsterjende gouden en sulveren glans.
45
candet ebur soliis, collucent pocula mensae,
Wyt glinstert it ivoar fan 'e troanen, helder binne de bekers op 'e tafel;
46
tota domus gaudet regali splendida gaza.
it hiele hûs is homo en prachtich mei keninklike skat.
47
puluunar uero diuae geniale locatur
Mar sjoch , it keninklike houliksbêd wurdt ynsteld foar de goadinne
48
sedibus in mediis, Indo quod dente politum
midden yn it paleis, soepel makke fan Yndiaanske tosk,
49
tincta tegit roseo conchyli purpura fuco.
bedekt mei pears tint mei de rôze vlek fan 'e shell.
50
haec uestis priscis hominum uariata figuris
Dizze dekmantel, bewurke mei foarmen fan âldemanlju,
51
heroum mira uirtutes indicat arte.
mei wûnderlike keunst set de weardige dieden fan helden út.
52
namque fluentisono prospectans litore Diae,
Foar dêr, op syk fan 'e weagenklonkende kust fan Dia,
53
Thesea cedentem celeri cum classe tuetur
Ariadna sjocht Theseus, wylst er fuortfart mei in flugge float,
54
indomitos in corde gerens Ariadna furores,
Ariadna mei wylde dwylsinnigens yn har hert.
55
necdum etiam sese quae uisit uisere credit,
Noch net kin se leauwe dat se sjocht wat se noch sjocht;
56
Utpote fallaci quae tum primum excita somno
sûnt no, no earst wekker út 'e ferriederlike sliep
57
desertam in sola miseram se cernat harena.
se sjocht harsels, earme stoarm, ferlitten op it iensume sân.
58
Immemor at iuuenis fugiens pellit uada remis,
Underwilens fljocht de jongerein en slacht it wetter mei syn rêden,
59
irrita uentosae linquens promissa procellae.
ûnfolslein ferlitten fan syn lege beloften oan 'e gustystoarm.
60
quem procul ex alga maestis Minois ocellis,
By wa't fier fan it ûnkrûd strân mei streamende eagen de dochter fan Minos,
61
saxea ut effigies bacchantis, prospicit, eheu,
as in moarmeren figuer fan in bacchanal, sjocht nei foaren, och!
62
prospicit et magnis curarum fluctuat undis,
sjocht storm-tost út mei grutte tij fan passy.
63
non flauo retinens subtilem uertice mitram,
Ek hâldt se de teare kopbân noch op har gouden holle,
64
non contecta leui uelatum pectus amictu ,
har boarst hat ek net fersluere troch de bedekking fan har ljochte klean,
65
non tereti strophio lactentis uincta papillas,
noch har molkewite boezem ferbûn mei de glêde gurdle;
66
omnia quae toto delapsa e corpore passim
al dy, wylst se om har hiele lichem ôfgliden,
67
ipsius ante pedes fluctus salis alludebant.
foar har fuotten sloegen de sâltwellen.
68
sed neque tum mitrae neque tum fluitantis amictus
Se foar har holledoek dan, sy foar har driuwende kleandan,
69
illa uicem curans toto ex te pectore, Theseu,
net skele, mar oan dy, Theseus, mei al har tinzen,
70
toto animo, tota pendebat perdita mente.
mei har hiele siel, mei har hiele geast (ferlern, ah ferlern!) wie hingjen,
71
misera, assiduis quam luctibus externauit
ûngelokkich faam! dy't mei oanhâldende oerstreamingen fan fertriet
72
spinosas Erycina serens in pectore curas,
Erycina is gek, siedt stekelige soargen yn har boarst,
73
illa tempestate, ferox quo ex tempore Theseus
sels op dat oere, wat tiid fet Theseus
74
egressus curuis e litoribus Piraei
út de kronkeljende kusten fan Piraeus
75
attigit iniusti regis Gortynia templa.
berikte it Gortynske paleis fan 'e wetteleaze kening.
76
nam perhibent olim crudeli peste coactam
Want se fertelle hoe fan âlds, dreaun troch in wrede pest
77
Androgeoneae poenas exsoluere caedis
om in boete te beteljen foar it slachtsjen fan Androgeos,
78
electos iuuenes simul et decusinnuptarum
Cecropia wie gewoan om as feest oan de Minotaurus te jaan
79
Cecropiam solitam esse dapem dare Minotauro.
útkarde jongerein, en dêrmei de blom fan net-troude fammen.
80
quis angusta malis cum moenia uexarentur,
No doe't syn smelle muorren troch dizze kwea yn 'e knipe waarden,
81
ipse suum Theseus pro caris corpus Athenis
Theseus sels foar syn dierbere Atene keas te bieden
82
proicere optauit potius quam talia Cretam
syn eigen lichem, ynstee fan dat sokke deaden,
83
funera Cecropiae nec funera portarentur.
libjende deaden, fan Cecropia moatte wurde droegen oan Kreta.
84
atque ita naue leui nitens ac lenibus auris
Sa dan, syn koers fersnelle mei lichte blaffen en sêfte stormen,
85
magnanimum ad Minoa uenit sedesque superbas.
hy komt by de hear Minos en syn heechmoedige sealen.
86
hunc simul ac cupido conspexit lumine uirgo
Him doe't de jonkfrou mei eangst each seach,
87
regia, quam suauis exspirans castus odores
de prinsesse, dy't har keale bank swiet sykhelletgeuren
88
lectulus in molli complexu matris alebat,
noch ferpleegd yn 'e sêfte omearming fan har mem,
89
quales Eurotae praecingunt flumina myrtus
lykas myrten dy't springe by de streamen fan Eurotas,
90
auraue distinctos educit uerna colores,
of de blommen fan ferskate tint dy't de azem fan 'e maitiid nei foaren lûkt,
91
non prius ex illo flagrantia declinauit
se draaide har baarnende eagen net fan him ôf,
92
lumina, quam cuncto concepit corpore flammam
oant se yn har hiele hert djip yn 'e brân stie ,
93
funditus atque imis exarsit tota medullis.
en gloeide alle flam yn har binnenste mar.
94
heu misere exagitans immiti corde furores
Ah ! do dy't wrede dwylsinnigens oanwakket mei ûnferbidlik hert,
95
sancte puer, curis hominum qui gaudia misces,
godlike jonge, dy't freugden fan manlju mingje mei soarch,
96
quaeque regis Golgos quaeque Idalium frondosum,
en do, dy't regearret oer Golgi en it blêdde Idalium,
97
qualibus incensam iactastis mentepuellam
op hokker golven smieten jim it baarnende hert fan de faam,
98
fluctibus, in flauo saepe hospite suspirantem!
faak suchtsjen nei de gouden holle frjemdling!
99
Quantos illa tulit languenti Corde Timores!
Wat eangsten hat se mei flau hert ferneare!
100
quanto saepe magis fulgore expalluit auri,
hoe faak waerd se dan bleker as de glâns fan goud,
101
cum saeuum cupiens contra contendere monstrum
as Theseus, entûsjast om te striden mei it wylde meunster,
102
aut mortem appeteret Theseus aut praemia laudis!
stelde út om de dea of de meed fan dapperens te winnen!
103
non ingrata tamen frustra munuscula diuis
Noch net ûnswiet wiene de jeften, hoewol omdôch tasein oan 'e goaden,
104
promittens tacito succepit uota labello.
dy't se mei stille lippe oanbean.
105
nam uelut in summo quatientem brachia Tauro
Want as in beam dy't mei syn tûken op 'e top fan 'e Stier swaait,
106
quercum aut conigeram sudanti cortice pinum
in iik of in kegellagerpine mei zwetende bast,
107
indomitus turbo contorquens flamine robur,
as in fûle stoarm it nôt mei syn blast draait,
108
eruit (illa procul radicitus exturbata
en tears it up (fier, wrenched up by the roots
109
prona cadit, late quaeuis cumque obuia frangens,)
it lies prone, breaking away all that meets its fall),
110
sic domito saeuum prostrauit corpore Theseus
sa oerwûn Theseus en lei de bulk leech fan it meunster,
111
nequiquam uanis iactantem cornua uentis.
omdôch syn hoarnen nei de lege wyn.
112
Inne pedem sospes multa cum laude reflexit
Dêrwei gie er syn wei werom, sûnder skea en mei in protte gloarje,
113
errabunda regens tenui uestigia filo,
syn sljochtwei fuotstappen liede troch de moaie knibbel,
114
ne labyrintheis e flexibus egredientem
omdat hy net út 'e dwylsinnige windingen fan it labyrint kaam
115
Tecti frustraretur inobseruabilis error.
de ûnskiedbere ferstrengeling fan it gebou moat ferbjustere wurdehim.
116
sed quid ego a primo digressus carmine plura
Mar wêrom soe ik it earste ûnderwerp fan myn liet ferlitte en mear fertelle;
117
commemorem, ut linquens genitoris filia uultum,
hoe't de dochter, fan har heit syn gesicht fleach,
118
ut consanguineae complexum, ut denique matris,
de omearming fan har suster, dan fan har mem as lêste,
119
quae misera in gnata deperdita laeta
dy't jammerde, ferlern yn fertriet om har dochter,
120
omnibus syn Thesei dulcem praeoptarit amorem:
hoe't hja foar al dizze de swiete leafde fan Theseus keas;
121
aut ut uecta rati spumosa ad litora Diae
of hoe't it skip oan 'e skomjende kusten fan Dia kaem;
122
aut ut eam deuinctam lumina somno
of hoe as har eagen ferbûn wiene mei sliep
123
liquerit immemori discedens pectore coniunx?
har spouse ferliet har, fuortgean mei ferjitlik geast?
124
saepe illam perhibent ardenti corde furentem
Faak yn 'e waansin fan har baarnende hert sizze se dat se
125
clarisonas imofudisse e pectore uoces,
út har binnenste boarst útstutsen trochrinnende gjalp;
126
ac tum praeruptos tristem conscendere montes,
en no soe se spitigernôch de rûge bergen beklimme,
127
unde aciem pelagi uastos protenderet aestus,
dêrwei om har eagen te spannen oer de ôffal fan seewetter;
128
tum tremuli salis aduersas procurrere in undas
rinne no út om it wetter fan 'e kabbeljende pekel te moetsjen,
129
mollia nudatae tolentem tegmina surae,
it sêfte kleed fan har bleate knibbel optille.
130
atque haec extremis maestam dixisse querellis,
En sa sei se treurich yn har lêste klagen,
131
frigidulos udo singultus ore cientem:
kâlde snikken mei triennen gesicht:
132
'sicine me patriis auectam, perfide, ab aris
“Dan, doe't ik my fier fan it hûs fan myn heit droegen hie,
133
perfide, deserto liquisti in litore, Theseu?
sa hawwe jo my, ûnleauwe, ûnleauwe Theseus, op 'e iensume kust litten?
134
sicine discedens neglecto numine diuum,
dus ôfgean, ûnbewust fanmanlju en fammen. Wylst er ôfspraken makke mei de kening, sjocht er Ariadne. Se wurdt beskreaun en in tige jonge faam dy't noch net fan har memmekant ferlitten is. Mar as se Theseus sjocht, ûntwikkelet se in winsk foar him. As gefolch, se jout him in bal fan snaar en fertelt him hoe't de Minotaurus te ferslaan.
As Theseus útkomt as oerwinning, se hat alle ferwachting dat de twa fan harren sille trouwe. Mar ynstee fan syn breid mei te nimmen, ferlit Theseus har en sylt fuort.
Blykber is Theseus in ferskriklik ferjitlike jongerein . Net allinnich lit er in faam, dy't er frou makke, efter him, hy ferjit in mei syn heit ôfpraat sinjaal. As it bedriuw suksesfol wie, soene se de seilen op it skip feroarje yn in oare kleur. Mar se lieten de gewoane wite seilen ynstalleare.
Dêrom, doe't syn heit de skippen oankommen seach, benaud er it slimste. Hy kin de dea fan syn soan net tsjinkomme, en smyt him fan de kantels ôf op de rotsige kust en komt om.
No is it Theseus beurt om te lijen.
Catullus , kandige ferhaleferteller dy't hy wie, lûkt no de kamera as it wie werom om syn publyk in breder sicht te jaan. Hy liket te sprekken fan 'e begraffenisstoet, en fan 'e selsbefredige jeugd. Hy leit út dat op it hiem fan it bêdbedekking borduerd binne sênes út de mytology. Earst komme de stjerliken, dan wurde de goaden yn optocht toand - sa wienede wil fan 'e goaden,
135
immemor a! deuota domum periuria portas?
ferjitlik, ach! drage jo de flok fan meineed nei jo hûs?
136
nullane res potuit crudelis flectere mentis
could neat bûgje it doel fan dyn wrede geast?
137
konsilium? tibi nulla fuit clementia praesto,
wie gjin genede oanwêzich yn jo siel,
138
immite ut nostri uellet miserescere pectus?
om jins meidogensleaze hert oan te bieden om meilijen foar my te jaan?
139
at non haec quondam blanda promissa dedisti
Net sa wiene de beloften dy't jo my ienris joegen
140
uoce mihi, non haec miserae sperare iubebas,
mei winnende stim, dit hawwe jo my net hope,
141
sed conubia laeta, sed optatos hymenaeos,
ah me! nee, mar in fleurich houlik, mar in winske espousal;
142
quae cuncta aereii discerpunt irrita uenti.
alles wat de wynen fan 'e himel no om 'e nocht nei it bûtenlân waaie.
143
nunc iam nulla uiro iuranti femina credat,
Lit no gjin frou de eed fan in man leauwe,
144
nulla uiri speretsermones esse fideles;
lit gjinien leauwe dat de taspraken fan in man betrouber kinne wêze.
145
quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci,
Se, wylst har geast wat begeart en begeare it te krijen,
146
nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt:
neat bang om te swarren, neat sparje om te beloven;
147
sed simul ac cupidae mentis satiata libido est,
mar sa gau as de lust fan har gierige geast foldien is,
148
dicta nihil metuere, nihil periuria curant.
se binne dan net bang foar har wurden, se hâlde net op har meineed.
149
Sekere ego te yn medio uersantem turbine leti
Ik - do witst it - doe't jo yn 'e heul fan' e dea slingere,
150
eripui , et potius germanum amittere creui,
rêdde dy, en stelde myn hert leaver om myn broer gean te litten
151
quam tibi fallaci supremo in tempore dessem.
as jo te mislearjen, no ûnleauwich fûn, yn jo heulste need.
152
pro quo dilaceranda feris dabor alitibusque
En hjirfoar scil ik oan bisten en fûgels jûn wirde om te skuorjen as inproai;
153
praeda, neque iniacta tumulabor mortua terra.
myn lyk sil gjin grêf hawwe, sil mei gjin ierde besprinkele wurde.
154
quaenam te genuit sola sub rupe leaena,
Hokker liuwinne droech dy ûnder in woastynrots?
155
quod mare conceptum spumantibus exspuit undis,
hokker see hat dy ûntfong en dy út syn skomjende weagen spuie?
156
quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae uasta Carybdis,
wat Syrtis, wat razende Scylla, wat ôffal hat Charybdis dy berne,
157
talia qui reddis pro dulci praemia úta?
wa't foar it swiete libben sa'n meed as dizze werombringe?
158
si tibi non cordi fuerant conubia nostra,
As jo gjin sin hawwe om mei my te trouwen
159
saeua quod horrebas prisci praecepta parentis,
foar eangst foar it hurde biedingen fan jo strange heit,
160
attamen in uestras potuisti ducere sedes,
doch hiest my yn dyn wenningen liede kinnen
161
quae tibi iucundo famularer serua labore,
om dy te tsjinjen as slaaf mei arbeid fanleafde,
162
candida permulcens liquidis uestigia lymphis,
jo wite fuotten mei floeiber wetter ôfmeitsje,
163
purpureaue tuum consternens ueste cubile.
of mei poarperen deksel dy't jo bêd ferspriedt.
164
sed quid ego ignaris nequiquam conquerar auris,
” Mar wêrom soe ik, ôfliede fan wee, omdôch skrieme
165
externata malo, quae nullis sensibus auctae
nei de sinleaze loften - de loften dy't sûnder gefoel begiftigd binne,
166
nec missas audire queunt nec redere uoces?
en kin de berjochten fan myn stim net hearre noch werombringe?
167
ille autem prope iam mediis uersatur in undis,
Hy slingert yntusken no hast yn 'e see,
168
nec quisquam apparet uacua mortalis yn alga.
en gjin minske is te sjen op 'e ôffal en weedige kust.
169
sic nimis insultans extremo tempore saeua
Sa ek fortún, fol nettsjinsteande, yn dit myn heechste oere
170
fors etiam nostris inuidit questibus auris.
hat wreed alle earen nei myn klachten.
171
Iuppiteromnipotens, utinam ne tempore primo
Almachtige Jupiter, ik soe de Attyske skippen
172
Gnosia Cecropiae tetigissent litora puppies,
had noait Gnosiaanske kusten oanrekke,
173
indomito nec dira ferens stipendia tauro
noch de leauwige reizger, dy't de skriklike earbetoan drage
174
perfidus yn Cretam religasset nauita funem,
oan 'e wylde bolle, hat syn kabel fêstmakke yn Kreta,
175
nec malus hic celans dulci crudelia forma
noch dat dizze kweade man, wrede ûntwerpen ferstoppe ûnder in beurs bûten,
176
consilia in nostris requiesset sedibus hospes!
hie as gast yn ús wenningen rêste!
177
Nam quo me referam? kwalik spesifyk perdita nitor?
Want wêr sil ik weromkomme, ferlern, ach, ferlern? op hokker hoop leau ik?
178
Idaeosne petam montes? at gurgite lato
scil ik de bergen fan Sidon sykje? hoe breed de floed,
179
discernens ponti truculentum diuidit aequor.
hoe wreed is de see dy't har fan my skeelt!
180
an patris auxilium sperem? quemne ipsa reliqui
Moat ikhoopje op 'e help fan myn heit? - dy't ik út eigen wil ferlitten haw,
181
respersum iuuenem fraterna caede secuta?
om in leafhawwer te folgjen dy't mei it bloed fan myn broer draait!
182
Coniugis an fido consoler memet amore?
Of sil ik mysels treastje mei de trouwe leafde fan myn man,
183
quine fugit lentos incuruans gurgite remos?
wa fleant fan my ôf, bûgt syn stoere rellen yn 'e weach?
184
praeterea nullo colitur sola insula tecto,
en ek hjir is neat oars as de kust, mei nea in hûs, in woastyn eilân;
185
nec patet egressus pelagi cingentibus undis.
gjin manier om fuort te gean giet foar my iepen; om my binne it wetter fan 'e see;
186
nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta,
gjin middel fan flecht, gjin hope; alles is stom,
187
omnia sunt deserta, skynber omnia letum.
alles is desolate; alles lit my it gesicht fan 'e dea sjen.
188
non tamen ante mihi languescent lumina morte,
Dochs sille myn eagen net swak wurde yn 'e dea,
189
nec prius a fesso secedent corpore sensus,
de sin sil net mislearjemyn wurge lichem,
190
quam iustam a diuis exposcam prodita multam
foardat ik fan de goaden juste wraak easkje foar myn ferrie,
191
caelestumque fidem postrema comprecer hora.
en roppe it leauwen fan 'e himelsken oan yn myn lêste oere.
192
quare facta uirum multantes uindice poena
Dêrom, o jim dy't de dieden fan minsken besykje mei wraaksuchtige pine,
193
Eumenides, quibus anguino redimita capillo
ye Eumenides, waans foarholle bûn mei slanghier
194
frons exspirantis praeportat pectoris iras,
oankundigje de grime dy't sykhellet út dyn boarst,
195
huc huc aduentate, meas audite querellas,
hier, haast, hear myn klachten
196
quas ego, uae misera , extremis proferre medullis
dy't ik (ah, ûngelokkich!) út myn binnenste hert bring
197
cogor inops, ardens, amenti caeca furore.
perforce, helpleas, baarnend, ferbline mei razende frenzy.
198
quae quoniam uerae nascuntur pectore ab imo,
Want sûnt myn weeën komme wier út 'e djipten fan mynhert,
199
uos nolite pati nostrum uanescere luctum,
lit myn fertriet net ta neat te kommen:
200
sed quali solam Theseus me mente reliquit ,
mar ek om't Theseus it hert hie om my desolate te litten,
201
tali mente, deae, funestet seque suosque.'
Sjoch ek: Scylla in the Odyssey: The Monsterization of a Beautiful Nymph mei sa'n hert, jim goadinnen, mei er sels en syn eigen ruïne bringe!”
202
hat postquam maesto profudit pectore uoces,
When she bad helle dizze wurden út har tryste boarst,
203
supplicium saeuis exposcens anxia factis,
easkje earnstich wraak foar wrede dieden;
204
annuit inuicto caelestum numine rector;
de Hear fan 'e himelsken bûgde ynstimming mei soevereine knik,
205
quo motu tellus atque horrida contremuerunt
en by dy beweging trille de ierde en de stoarmige see,
206
aequora concussitque micantia sidera mundus.
en de himel skodde de trillende stjerren.
207
ipse autem caeca mentem caligine Theseus
Mar Theseus sels, tsjuster yn syn tinzen mei blinendimness,
208
consitus oblito dimisit pectore cuncta,
lit alle biedingen út syn ferjitlike geast glide
209
quae mandata prius constanti mente tenebat,
dy't hy eartiids mei konstant hert fêst holden hie,
210
dulcia nec maesto sustollens signa parenti
en net it wolkomteken opbrocht oan syn rouwende heit,
211
sospitem Erechtheum se ostendit uisere portum.
noch liet sjen dat er de Erechthean haven feilich seach.
212
Namque ferunt olim, classi cum moenia diuae
Want se sizze dat eartiids, doe't Aegeus syn soan oan 'e wyn fertroude,
213
linquentem gnatum uentis concrederet Aegeus,
as mei syn float hy de muorren fan 'e goadinne ferliet,
214
talia complexum iuueni mandata dedisse:
hy omearme de jeugd en joech him dizze lading:
215
'gnate mihi longa iucundior unice uita,
“Myn soan, myn ienige soan, dierberer foar my dan al myn lingte fan dagen,
216
gnate, ego quem in dubios cogor dimittere casus,
wersteld foar my mar no yn 'e lêste ein fan âldeleeftyd,
217
reddite in extrema nuper mihi fine senectae,
myn soan, dy't ik perforce lit gean nei twifele gefaren,
218
quandoquidem fortuna mea ac tua feruida uirtus
sûnt myn fortún en dyn brânende moed
219
eripit inuito mihi te, cui languida nondum
skear dy fan my ôf, net wolle, waans mislearjen
220
lumina sunt gnati cara saturata figura,
eagen binne noch net tefreden mei it leave byld fan myn soan,
221
non ego te gaudens laetanti pectore mittam,
Ik sil lit dy net bliid gean mei fleurich hert,
222
nec te ferre sinam fortunae signa secundae,
jo net drage de tokens fan foarspoedich fortún:
223
sed primum multas expromam mente querellas,
mar earst sil in protte jammerdearlikens út myn hert bringe,
224
canitiem terra atque infuso puluere foedans,
myn grize hieren fersmoargje mei ierde en dûsd stof:
225
inde infecta uago suspendam lintea malo,
dêrnei sil ik ferve seilen oan jo hingje roving mast,
226
nostros ut luctusbrulloften ienris bywenne.
Dan folget er it op mei in sêne mei de Fates , spinne, weefde en fergriemde it tapijt fan stjerlike saken. Catullus einiget it ôf troch oan te wizen hoe't minsken net soargje foar de dingen sa't se moatte - trou wêze oan in trouwe spouse, it goede sinjaal stjoere nei in heit - in protte dingen tendearje desastreus mis te gean. No, wiist er, komme de goaden net mear by brulloften en oare feestdagen.
Carmine 64 is ien fan Catullus syn langere wurken. Oppervlakkig giet it om Theseu syn ferlitten fan Ariadne en syn ferwaarloazing oan fynere details, lykas it ophingjen fan wite seilen ynstee fan de kleurde seilen fan fertriet. In neier ûndersyk fan it ûnderlizzende tema ljocht krityk op de wize wêrop Rome bestjoerd wurdt . Of, om it oars te sizzen, Catullus wiist derop dat de Romeinske lieders de wegen fan de rjochtfeardigen ferlitten hawwe en dat se har eigen hertstochten en ambysjes útjaan yn it neidiel fan it Romeinske folk. Sûnt hy skreau yn 'e turbulente dagen fan Julius Caesar syn opkomst oan 'e macht, wêryn't politike fjildslaggen gewelddiedich waarden, wêrtroch't Rome twa kear ferbaarnd waard, is it gjin wûnder dat hy in parallel lutsen hat mei Theseus dy't Ariadne ferlitten hat.
Dizze bysûndere Carmine is relatyf subtyl yn ferliking mei guon fan syn mear spitse wurken. Ja, Caesar waard ienris frege wêrom't hy Catullus net foar eksekutearre lietnostraeque incendia mentis
dat sa it ferhaal fan myn fertriet en it fjoer dat yn myn hert baarnt
227
carbasus obscurata dicet ferrugine Hibera.
kin markearre wurde troch it doek dat mei Ibearysk azuur is bevlekt.
228
quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,
Mar as sy dy't yn 'e hillige Itonus wennet,
229
quae nostrum genus ac sedes defendere Erecthei
dy't garandearret om ús ras en de wenplakken fan Erechtheus te ferdigenjen,
230
annuit, ut tauri respergas sanguine dextram,
scil dy jaan om dyn rjochterhân mei it bloed fan de bolle te sprinkeljen,
231
tum uero facito ut memori tibi condita corde
wês dan der wis fan dat dizze myn kommando's libje, opslein
232
haec uigeant mandata, nec ulla oblitteret aetas;
yn jo bewuste hert, en dat gjin lange tiid se fervaagt:
233
ut simul ac nostros inuisent lumina collis,
dat sa gau as dyn eagen yn it sicht komme sille fan ús heuvels,
234
funestam antennae deponant undique uestem,
dyn yardwapens meie har rouklean dellizze ,
235
candidaque intortisustollant uela rudentes,
en it ferdraaide touw stekt in wyt seil op:
236
quam primum cernens ut laeta gaudia mente
dat ik yn ien kear sjen mei en graach de tekens fan freugde ferwolkomme,
237
agnoscam, cum te reducem aetas prospera sistet.'
as in lokkich oere dy sil sette hjir wer yn dyn hûs.”
238
haec mandata prius constanti mente tenentem
Dizze ladingen bewarre Theseus earst mei konstante geast;
239
Thesea ceu pulsae uentorum flamine nubes
mar doe lieten se him, as wolken dreaun troch de azem fan 'e wyn
240
aereum niuei montis liquere cacumen .
lit de hege kop fan 'e snieberch.
241
at pater, ut summa prospectum ex arce petebat,
Mar de heit, wylst er út syn toertop seach,
242
eangst yn assiduos absumens lumina fletus,
syn langstme eagen fergrieme yn konstante trienfloeden,
243
cum primum infecti conspexit lintea ueli,
doe't hy foar it earst it doek seach fan it buikseil,
244
praecipitem sese scopulorum e uertice iecit,
throwhimsels fan 'e top fan 'e rotsen,
245
amissum credens immiti Thesea fato.
leauwe dat Theseus ferneatige is troch ûnmeilydsum lot.
246
sic funesta domus ingressus tecta paterna
Sa fette Theseus, doe't er de keamers fan syn hûs binnenkaam,
247
morte ferox Theseus, qualem Minoidi luctum
tsjuster fan rou foar de dea fan syn heit, krige sels sa'n fertriet
248
obtulerat mente immemori, talem ipse recepit.
sa't hy troch hertferjitten de dochter fan Minos feroarsake hie.
249
quae tum prospectans cedentem maesta carinam
En se wylst se triennen útsjogge nei it dellizzende skip,
250
multiplices animo uoluebat saucia curas.
wie in protte soargen yn har ferwûne hert.
251
at parte ex alia florens uolitabat Iacchus
Yn in oar part fan it tapijt swalke de jeugdige Bacchus
252
cum thiaso Satyrorum et Nysigenis Silenis,
mei de rûte fan Satyrs en de Nysa-berne Sileni, s
253
te quaerens, Ariadna, tuoque incensus amore.
Sykje nei dy, Ariadna, enûntslein mei dyn leafde;
254
quae tum alacres passim lymphata mente furebant
dy't dan, hjir en dêr drok, razen fan 'e razende geast,
255
euhoe bacchantes, euhoe capita inflectentes.
wylst "Evoe!" se rôpen tumultuously, "Evoe!" de holle skodzjend.
256
harum pars tecta quatiebant cuspide thyrsos,
Guon fan harren swaaiden thyrsi mei omhulde punten,
257
pars e diuolso iactabant membra iuuenco,
wat slingerjen oer de ledematen fan in ferwûne stjoer,
258
pars sese tortis serpentibus incingebant,
guon omgordje harsels mei kronkeljende slangen:
259
pars obscura cauis celebrabant orgia cistis,
wat yn 'e plechtige optocht tsjustere mystearjes ynsletten yn kisten,
260
orgia quae frustra cupiunt audire profani;
mystearjes dy't de profane tevergeefs wolle hearre.
261
plangebant aliae proceris tympana palmis,
Oaren slaan timbrels mei ophefte hannen,
262
aut tereti tenuis tinnitus aere ciebant;
of ferhege dúdlike botsingen mei simbalen fan rûnebrûns:
263
multis raucisonos efflabant cornua bombos
in protte blaasden op hoarnen mei hurd-klinkende drone,
264
barbaraque horribili stridebat tibia cantu.
en de barbaarske piip skrille mei freeslik lûd.
265
talibus amplice uestis decorata figuris
Soks wiene de figueren dy't it tapijt ryklik fersierden
266
puluunar kompleksa suo uelabat amictu.
dy't de keninklike bank omearme en omhulde mei syn plooien.
267
quae postquam cupide spectando Thessala pubes
No doe't de Tessalyske jongerein har nocht oansjoen hie, har entûsjaste eagen fêstmakke
268
expleta est, sanctis coepit decedere diuis.
Op dizze wûnders begûnen se plak te jaan oan 'e hillige goaden.
269
hic, qualis flatu placidum mare matutino
Hjirnei, wylst de westewyn de stille see waait
270
horrificans Zephyrus procliuas incitat undas,
mei syn azem moarns driget op 'e hellende weagen,
271
Aurora exoriente uagi sub limina Solis,
as de Dawn opkomt nei de poarten fan 'e reizgjendeSinne,
272
quae tarde primum clementi flamine pulsae
it wetter earst stadichoan, dreaun troch sêfte wyn,
273
procedunt leuiterque sonant plangore cachinni,
stap op en lûd mei flits fan laitsjen;
274
post uento crescente magis magis increbescunt,
dan, as de wyn fris wurdt, krûpe se tichter en tichterby,
275
purpureaque procul nantes ab luce refulgent :
en driuwend fier reflektearje in helderheid fan it karmozijnrode ljocht;
276
sic tum uestibuli linquentes regia tecta
so no, it ferlitten fan de keninklike gebouwen fan it portaal,
277
ad se quisque uago passim pede discedebant.
hier en dêr ferskillend mei sleauwe fuotten ferstoarn de gasten.
278
quorum post abitum princeps e uertice Pelei
Nei harren fertrek, fan 'e top fan Pelion
279
aduenit Chiron portans siluestria dona:
kaam Chiron it paad, en mei boskkado's.
280
nam quoscumque ferunt campi, quos Thessala magnis
Foar al de blommen dy't de flakten drage, al dat de Thessalianerregio
281
montibus ora creat, quos propter fluminis undas
bringt berte op syn machtige bergen, alle blommen dy't tichtby de streamen fan 'e rivier
282
aura parit flores tepidi fecunda Fauoni,
de fruchtbere storm fan waarme Favonius ûntbleatet,
283
hos indistinctis plexos tulit ipse corollis,
dizze brocht er sels, weefd yn mingde slingers,
284
quo permulsa domus iucundo risit geur.
jubele mei waans tankbere geur it hûs syn blidens glimke.
285
confestim Penios adest, uiridantia Tempe,
Daliks is Peneüs der, en lit de griene Tempe,
286
Tempe, quae siluae cingunt super impendentes,
Tempe girt mei oankommende bosken
287
Minosim linquens doris celebranda choreis,
[…] om te efterfolgjen troch Doryske dûnsen;
288
non uacuos: namque ille tulit radicitus altas
net mei lege hannen, want hy droech, troch de woartels skuord,
289
fagos ac recto proceras stipite laurus,
hege beuken en hege laurierbeammen mei oprjochte stamme,
290
non sine nutantiplatano lentaque sorore
en dêrmei it knikke fleantúch en de swaaiende suster
291
flammati Phaethontis et aerea cupressu.
fan flam-fersierde Phaethon, en de hege sipres.
292
haec circum sedes late contexta locauit,
Dit alles weefde er fier en wiid om harren hûs,
293
uestibulum ut molli uelatum fronde uireret.
dat it portaal grien fersierd wurde mei sêft blêd.
294
post hunc consequitur sollerti corde Prometheus,
Hy folget Prometheus wiis fan hert,
295
extenuata gerens ueteris uestigia poenae,
mei de ferdwûne littekens fan 'e âlde straf
296
quam quondam silici restrictus membra catena
dy't syn ledematen mei keatlingen fêst oan 'e rots bûnen,
297
persoluit pendens e uerticibus praeruptis.
hy betelle, hingjen fan 'e steile toppen.
298
inde pater diuum sancta cum coniuge natisque
Doe kaam de Heit fan 'e goaden mei syn godlike frou en syn soannen,
299
aduenit caelo, te solum, Phoebe, relinquens
dy litte, Phoebus, allinneyn 'e himel,
300
unigenamque simul cultricem montibus Idri:
en mei dy dyn eigen suster, dy't wennet yn 'e hichten fan Idrus;
301
Pelea nam tecum pariter soror aspernata est,
want lykas jo dien hawwe, sa hat jo suster Peleus ferachte,
302
nec Thetidis taedas uoluit celebrare iugales .
noch ferachte om oanwêzich te wêzen by de houliksfakkels fan Thetis.
303
qui postquam niueis flexerunt sedibus artus
Dus doe't se har ledematen op 'e wite banken weromlutsen hiene,
304
grutte multiplici constructae sunt dape mensae,
de tafels oerfloedich stienen mei ferskate lekkernijen:
305
cum interea infirmo quatientes corpora motu
wylst se yn 'e tuskentiid swaaie lichems mei palsied beweging,
306
ueridicos Parcae coeperunt edere cantus.
de Parcae begon beruhigende gezangen út te sprekken.
307
syn corpus tremulum complectens undique uestis
Wit klean dy't har âldere ledematen enfolding
308
candida purpurea talos incinxerat ora,
beklaaid har ankels mei in karmozijnrodegrins;
309
at roseae niueo residebant uertice uittae,
op har sniekoppen rêsten rôze bannen,
310
aeternumque manus carpebant rite laborem.
wylst har hannen de ivige taak goed diene.
311
laeua colum molli lana retinebat amictum,
De lofter bân hold de distaff beklaaid mei sêfte wol;
312
dextera tum leuiter deducens fila supinis
dan de rjochterhân lûkt de triedden licht út mei omheech
313
formabat digitis, tum prono in pollice torquens
fingers foarmen se, dan mei nei ûnderen tomme
314
libratum tereti uersabat turbine fusum,
draaide de spindel ynsteld mei in rûne draai;
315
atque ita decerpens aequabat semper opus dens,
en sa plukte se mei de tosken noch de triedden en makken it wurk gelyk.
316
laneaque aridulis haerebant morsa labellis,
Bitten úteinen fan wol kleefden oan har droege lippen,
317
quae prius in leui fuerant exstantia filo:
dy't earder út it glêde garen stie:
318
ante pedes autemsyn oermoed. Der wurdt sein dat Caesar opmurken hat dat hy him goedkard hat, en dêrnei út syn wurken oanhelle te hawwen. Oft dit ferhaal wier wie of net, it is dúdlik dat Catullus yn syn eigen tiid populêr wie. Mear nei it punt, syn tema's fan hertstochtlike leafde, fertriet, ferlittenens, en syn opnij fertellen fan klassike tema's hawwe in universaliteit dy't tapast wurde kin op in protte tiidrekken yn 'e skiednis.
Nettsjinsteande syn protte frankly seksueel eksplisite ferwizings , lykas "neaken oan 'e paps", literatuer folk út 'e midsiuwen (doe't syn wurken wer ûntdutsen waarden) oant hjoed de dei ha syn wurk mei nocht lêzen . Miskien is it om't it tiidrek wêryn't er skreau sa yngeand optekene, analysearre en bestudearre is troch de lêste twatûzen jier, of miskien is it om't hy gewoan sa'n goede studint fan 'e minsklike natuer wie.
Flowery , yngewikkeld en subtyl al kin syn poëzij wêze, ek út dit ein fan de skiednis is it net dreech om de naaldskerpe lampons ferburgen yn de oerblazende poëtika te fernimmen . Sa wurdt Theseus yn dit gedicht net ôfbylde as in weromkearende held, mar as in jonge idioat dy't it libben fan in famke fernield hat en doe te achteleas wie om de seilen op syn skip te feroarjen, en dêrmei de dea fan syn eigen heit feroarsake. Syn "triomf" wurdt dêrom ynstee in begraffenis mars, en syn brulloft in ûnderlizzende oarsaak fan de ûndergong fan Troaje.
It duorret net al te grut incandentis mollia lanae
en oan har fuotten sêfte flees fan wyt-glimmende wol
319
uellera uirgati custodibant calathisci.
waarden feilich bewarre yn korven fan osier.
320
haec tum clarisona pellentes uellera uoce
Se doe't se de wol sloegen, songen se mei heldere stim,
321
talia diuino fuderunt carmine fata,
en sa útstoart de Fates yn godlik sjongen.
322
carmine, perfidiae quod post nulla arguet aetas.
Dat sjongen gjin tiidslange sil net wier wêze.
323
decus eximium magnis uirtutibus augens,
"O do dy't hege bekendheid kroane mei grutte dieden fan deugd,
324
Emathiae tutamen opis, carissime nato,
bolwurk fan Emathian macht, bekend om jo soan te wêzen,
325
accipe, quod laeta tibi pandunt luce sorores,
ûntfange de wierlik orakel dat op dizze lokkige dei
326
ueridicum oraclum: sed uos, quae fata sequuntur,
de Susters iepenbierje dy; mar rinne jim troch, tekenje
327
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
de wooftrieden dy't de lotten folgje, jimspindles, run.
328
adueniet tibi iam portans optata maritis
" Meikoarten sil Hesperus nei dy komme, Hesperus, dy't langstme jeften oan it houlik bringt,
329
Hesperus, adueniet fausto cum sidere coniunx,
gau komt dyn frou mei lokkige stjer,
330
quae tibi flexanimo mentem perfundat amore,
om oer jo geast te ferjitten, siel-ûnderdrukke leafde,
331
languidulosque paret tecum coniungere somnos,
en doch mei dy slûchslimme sliepen,
332
leuia substernens robusto bracchia collo.
har glêde earms ûnder dyn sterke nekke.
333
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
334
nulla domus tales umquam contexit amores,
” Gjin hûs hat oait sokke leafdes as dizze;
335
nullus amor tali coniunxit foedere amantes,
gjin leafde hat oait mei leafhawwers yn sa'n bân west
336
qualis adest Thetidi, qualis concordia Peleo.
as links Thetis mei Pelcus, Peleus mei Thetis.
337
currite ducentes subtegmina, currite,fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
338
nascetur uobis expers terroris Achilles,
”Der sil jo in soan berne wurde dy't net bang is, Achilles,
339
hostibus haud tergo, sed forti pectore notus,
bekend by syn fijannen net troch syn rêch mar troch syn stoere boarst;
340
qui persaepe uago uictor certamine kursus
wa rjochts faaks winner yn 'e wedstryd fan' e brede race
341
flammea praeuertet celeris uestigia ceruae.
sille de fuotstappen fan 'e flammende float fan' e fleanende hind oerwinne.
342
Sjoch ek: Phemius yn The Odyssey: The Ithacan Prophet currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
343
non illi quisquam bello se conferet heros,
"Tsjin him sil gjin held himsels yn 'e oarloch oerienkomme,
344
cum Phrygii Teucro manabunt sanguine
as de Phrygyske streamen sille streame mei Teukrysk bloed,
345
Troicaque obsidens longinquo moenia bello,
en de tredde erfgenamt fan Pelops sille ôffal lizze
346
periuri Pelopis uastabit tertius heres.
de Trojaanske muorren, meiferfeelsum oarloch belegering.
347
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
348
illius egregias uirtutes claraque facta
“De oertreffende prestaasjes en ferneamde dieden fan de held
349
saepe fatebuntur gnatorum in funere matres,
faak sille memmen eigen hawwe by it begraven fan har soannen,
350
cum incultum cano soluent a uertice crinem,
ûngelokke hier los fan 'e grize holle,
351
putridaque infirmis uariabunt pectora palmis.
en har ferdwûne boarsten mei swakke hannen ferneatigje.
352
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
353
namque uelut densas praecerpens messor aristas
“Want as de boer de dikke earen snijt
354
sole sub ardenti flauentia demetit arua,
ûnder de baarnende sinne maait de giele fjilden del,
355
Troiugenum infesto prosternet corpora ferro.
sa sil er de lichems fan 'e soannen fan 'e fijânstaal leech lizzeTroy.
356
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de woofthreads, jim spindels, rinne.
357
testis erit magnis uirtutibus unda Scamandri,
“Tsjûge fan syn grutte dieden fan dapperens sil de weach fan Scamander wêze
358
quae passim rapido diffunditur Hellesponto,
dy't him nei it bûtenlân útgiet yn 'e stream fan Hellespont,
359
cuius iter caesis angustans corporum aceruis
waans kanaal hy sil stikje mei heapen deade liken,
360
alta tepefaciet permixta flumina caede.
en meitsje de djippe streamen waarm mei mingd bloed.
361
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
362
denique testis erit morti quoque reddita praeda,
"Lêst, tsjûge sil ek de priis wêze dy't him yn 'e dea tawiisd is,
363
cum teres excelso coaceruatum aggere bustum
doe't de rûne kroech mei hege terp opsteapele
364
excipiet niueos perculsae uirginis artus.
sille de snielidden fan 'e slachte ûntfangefaam.
365
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
366
nam simul ac fessis dederit fors copiam Achiuis
“Want sa gau as Fortune de wurge Acbaeans macht sil jaan
367
urbis Dardaniae Neptunia soluere uincla,
om de Neptunus-smeden sirkel fan 'e stêd Dardan los te meitsjen,
368
alta Polyxenia madefient caede sepulcra;
it hege grêf scil mei Polyxena's bloed wiette wurde,
369
quae, uelut ancipiti succumbens uictima ferro,
dy't as in slachtoffer falt ûnder it twa-kantige stiel,
370
proiciet truncum summisso poplite corpus.
sil har knibbel bûge en har holleleaze romp bûge.
371
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
372
quare agite optatos animi coniungite amores.
"Kom dan, ferienigje de leafde dy't jo sielen winskje:
373
accipiat coniunx felici foedere diuam,
lit de man yn lokkige bannen de goadinne ûntfange,
374
dedatur cupido iamdudum nupta marito.
lit de breid opjûn wurde - nee no! - oan har entûsjaste frou.
375
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
376
non illam nutrix orienti luce reuisens
“As har ferpleechster har wer opsocht mei it moarnsljocht,
377
hesterno collum poterit circumdare filo,
se sil net by steat wêze om har nekke mei de riband fan juster om te draaien;
378
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
[Rinne, tekenje de woof-threads, jim spindels, rinne.]
379
anxia nec mater discordis maesta puellae
noch sil har eangstige mem, fertrietlik troch it iensum lizzen fan in ûnfreonlike breid,
380
secubitu caros mittet sperare nepotes.
jou de hope fan leave neiteam op.
381
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne."
382
talia praefantes quondam felicia Pelei
Sokke stammen fan waarsizzing, dy't foar Peleus lok foarboarje,
383
carmina diuino cecinerunt pectore Parcae.
song the Fates fromprofetyske boarst yn âlde dagen.
384
praesentes namque ante domos inuisere castas
Foar yn lichaamlike oanwêzigens fan âlde, foardat de godstsjinst ferachte waard,
385
heroum, et sese mortali ostendere coetu,
de himelsken wiene wend om fromme huzen fan helden te besykjen,
386
caelicolae nondum spreta pietate solebant.
en harsels sjen litte oan stjerlik bedriuw.
387
saepe pater diuum templo in fulgente reuisens,
Faak komt de Heit fan 'e goaden wer del, yn syn ljochte timpel,
388
annua cum festis uenissent sacra diebus,
doe't jierlikse feesten op syn hillige dagen kommen wiene,
389
conspexit terra centum procumbere tauros.
seagen hûndert bollen op 'e grûn fallen.
390
saepe uagus Liber Parnasi uertice summo
Faak Liber roving op 'e boppeste hichte fan Parnassus
391
Thyiadas effusis euantis crinibus egit,
ried de Thyades skriemend "Evoe!" mei fleanend hier,
392
cum Delphi tota certatim ex urbe ruentes
doe't de Delphians, racing iver út allestêd,
393
accipient laeti diuum fumantibus aris.
bliid ûntfong de god mei smookende alters.
394
saepe in letifero belli certamine Mauors
Faak yn 'e deadragende striid fan' e oarloch Mavors
395
aut rapidi Tritonis era aut Amarunsia uirgo
of de frou fan swift Triton of de Rhamnusyske faam
396
armatas hominum est praesens hortata cateruas.
troch har oanwêzigens de moed opwekke fan bewapene bannen fan manlju.
397
Sed postquam tellus scelere est imbuta nefando
Mar doe't de ierde ferve waard mei ôfgryslike misdied,
398
iustitiamque omnes cupida de mente fugarunt,
en alle minsken ferballen gerjochtigheid út har gierige sielen, a
399
perfudere manus fraterno sanguine fratres,
en bruorren besprinkelen harren hannen mei bruorren bloed,
400
destitit extinctos gnatus lugere parentes,
de soan bleau fuort om de dea fan syn âlden te rouwe,
401
optauit genitor primaeui funera nati,
de heit woe de dea fan syn jonge soan,
402
liber ut innuptae poteretur florestik fan 'e ferbylding om in jeugdige Julius Caesar, ienris de leafste fan 'e massa's, as in "moderne" Theseus te casten. Mear as ien kear, hy trotse de ried fan Rome, kontinu triuwe werom de grinzen fan 'e Republyk oant it begûn te ynstoarten ûnder syn eigen gewicht. Syn persoanlike húshâlding wie ek net sûnder flekken. Earst widdo, doe skieden, en úteinlik troude in tredde kear, Julius hie dúdlik syn romantyske striid. Fierders stie er gauris yn sa'n mjitte mei de Romeinske Senaat en de hege riedsleden yn 'e knipe dat er úteinlik de Romeinske boargeroarloch oansette, soms wol Caesar's Boargeroarloch neamd.
Carmen 64
Line Latynske tekst Ingelske oersetting 1
PELIACO quondam prognatae uertice pinus
PINE-TREES of old, born on the top of Pelion,
2
dicuntur liquidas Neptuni nasse per undas
der wurdt sein dat se troch it dúdlike wetter fan Neptunus swommen binne
3
Phasidos ad fluctus et fines Aeetaeos,
oan de weagen fan Phasis en de ryken fan Aeetes,
4
cum lecti iuuenes, Argiuae robora pubis,
wannear't de útkarde jongeren, de blom fan Argivyske krêft,
5
auratam optantes Colchis auertere pellem
winskeit gouden vlies fan 'e Colchians ôf te dragen,
6
ausi sunt uada salsa cita decurrere puppi,
doarde mei fluch skip oer de sâlte see te koersen,
7
caerula uerrentes abiegnis aequora palmis.
de blauwe eksepsje mei sparhoutblêden feie;
8
diua quibus retinens in summis urbibus arces
foar wa't de goadinne dy't de festingen fan 'e toppen fan 'e stêd hâldt
9
ipsa leui fecit uolitantem flamine currum,
makke mei har eigen hannen de auto mei in lichte wyn,
10
pinea coniungens inflexae texta carinae.
en bûn de piny struktuer fan 'e bûgde kiel.
11
illa rudem cursu prima imbuit Amphitriten;
Dat skip earst hanselde mei voyage Amphitrite net earder besocht.
12
quae simul ac rostro uentosum proscidit aequor
Dus doe't se mei har snavel de wynderige romte ploege,
13
tortaque remigio spumis incanuit unda,
en de weach dy't troch de roeiers troch de roeien waaide waerd wyt mei skomflokken,
14
emersere freti candenti e gurgite uultus
út seach út it skomjen surge fan desee
15
aequoreae monstrum Nereides admirantes.
de Nereïden fan 'e djipte fernuverje har oer it frjemde ding.
16
illa, atque alia, uiderunt luce marinas
Op dy dei, as op in oare, seagen stjerliken
17
mortales oculis nudato corpore Nymphas
mei de eagen steane de seenymfen
18
nutricum tenus exstantes en gurgite cano.
út it tij, mei lichems neaken oant de paps.
19
tum Thetidis Peleus incensus fertur amore,
Dan wurdt sein dat Peleus yn 'e brân stie mei leafde foar Thetis,
20
tum Thetis humanos non despexit hymenaeos ,
dan ferachte Thetis gjin stjerlike espousals,
21
tum Thetidi pater ipse iugandum Pelea sensit.
doe wist de Heit sels dat Peleus oan Thetis ferbûn wurde moat.
22
nimis optato saeclorum tempore nati
O jim , yn 'e lokkichste tiid fan ieuwen berne,
23
helden, saluete, deum genus! o bona matrum
groet, helden, fuortkommen út goaden! groetnis, freonlike neiteam fan jo memmen, hagel
23 B
nammen, groetnisiter
fan jim memmen, hagel
24
uos ego saepe, meo uos carmine compellabo.
Jo faak yn myn liet, do sil ik oansprekke.
25
teque adeo eximie taedis felicibus aucte,
En benammen dy, tige segene troch fortunate houlik fakkels,
26
Thessaliae columen Peleu, cui Iuppiter ipse,
haadstik fan Tbessaly, Peleus, oan wa't Jupiter sels,
27
ipse suos diuum genitor concessit amores;
de kening fan 'e goaden sels joech syn eigen leafde.
28
tene Thetis tenuit pulcerrima Nereine?
Jo hawwe de moaiste Thetis-knip, dochter fan Nereus?
29
tene suam Tethys concessit ducere neptem,
hat Tethys jo jûn om har pakesizzer te trouwen,
30
Oceanusque, mari totum qui amplectitur orbem?
en Oceanus, dy't de hiele wrâld omrint mei see?
31
quae simul optatae finito tempore luces
No doe't dy langstme dei yn tiid folbrocht is
32
aduenere, domum conuentu tota frequentat
foar har kommen wie, hiele Thessalië yn folsleine gearkomst dehûs,
33
Thessalia, oppletur laetanti regia coetu:
it paleis is fol mei in blide selskip.
34
dona ferunt prae se, declarant gaudia uultu.
Se bringe kado's yn 'e hannen, se litte blidens sjen yn har uterlik.
35
Deseritur Cieros, linquunt Pthiotica Tempe
Cieros is ferlitten; se ferlitte Phthiotic Tempe
36
Crannonisque domos ac moenia Larisaea,
en de huzen fan Crannon en de muorren fan Larissa;
37
Pharsalum coeunt, Pharsalia tecta frequentant.
by Farsalus treffe se har en keppelje nei de huzen fan Farsalus.
38
rura colit nemo, mollescunt colla iuuencis,
Niien bearbeidet no de lannen; de nekken fan 'e stuollen wurde sêft;
39
non humilis curuis purgatur uinea rastris,
net mear wurdt de grûn fan 'e wyngert skjinmakke mei bûgde harken;
40
non glebam prono conuellit uomere taurus,
net mear dunt de snoeierhaak it skaad fan 'e beam;
41
non falx attenuat frondatorum arboris umbram,
net mear skuort de okse de ierde op mei nei ûnderen
42
squalida desertis rubigo infertur aratris.
rûch roest krûpt oer de ferlitten ploegen.
43
ipsius at sedes, quacumque opulenta recessit
Mar Peleus' eigen wenplakken, sa fier as nei binnen útstrekte
44
regia, fulgenti splendent auro atque argento.
it rike paleis, mei glinsterjende gouden en sulveren glans.
45
candet ebur soliis, collucent pocula mensae,
Wyt glinstert it ivoar fan 'e troanen, helder binne de bekers op 'e tafel;
46
tota domus gaudet regali splendida gaza.
it hiele hûs is homo en prachtich mei keninklike skat.
47
puluunar uero diuae geniale locatur
Mar sjoch , it keninklike houliksbêd wurdt ynsteld foar de goadinne
48
sedibus in mediis, Indo quod dente politum
midden yn it paleis, soepel makke fan Yndiaanske tosk,
49
tincta tegit roseo conchyli purpura fuco.
bedekt mei pears tint mei de rôze vlek fan 'e shell.
50
haec uestis priscis hominum uariata figuris
Dizze dekmantel, bewurke mei foarmen fan âldemanlju,
51
heroum mira uirtutes indicat arte.
mei wûnderlike keunst set de weardige dieden fan helden út.
52
namque fluentisono prospectans litore Diae,
Foar dêr, op syk fan 'e weagenklonkende kust fan Dia,
53
Thesea cedentem celeri cum classe tuetur
Ariadna sjocht Theseus, wylst er fuortfart mei in flugge float,
54
indomitos in corde gerens Ariadna furores,
Ariadna mei wylde dwylsinnigens yn har hert.
55
necdum etiam sese quae uisit uisere credit,
Noch net kin se leauwe dat se sjocht wat se noch sjocht;
56
Utpote fallaci quae tum primum excita somno
sûnt no, no earst wekker út 'e ferriederlike sliep
57
desertam in sola miseram se cernat harena.
se sjocht harsels, earme stoarm, ferlitten op it iensume sân.
58
Immemor at iuuenis fugiens pellit uada remis,
Underwilens fljocht de jongerein en slacht it wetter mei syn rêden,
59
irrita uentosae linquens promissa procellae.
ûnfolslein ferlitten fan syn lege beloften oan 'e gustystoarm.
60
quem procul ex alga maestis Minois ocellis,
By wa't fier fan it ûnkrûd strân mei streamende eagen de dochter fan Minos,
61
saxea ut effigies bacchantis, prospicit, eheu,
as in moarmeren figuer fan in bacchanal, sjocht nei foaren, och!
62
prospicit et magnis curarum fluctuat undis,
sjocht storm-tost út mei grutte tij fan passy.
63
non flauo retinens subtilem uertice mitram,
Ek hâldt se de teare kopbân noch op har gouden holle,
64
non contecta leui uelatum pectus amictu ,
har boarst hat ek net fersluere troch de bedekking fan har ljochte klean,
65
non tereti strophio lactentis uincta papillas,
noch har molkewite boezem ferbûn mei de glêde gurdle;
66
omnia quae toto delapsa e corpore passim
al dy, wylst se om har hiele lichem ôfgliden,
67
ipsius ante pedes fluctus salis alludebant.
foar har fuotten sloegen de sâltwellen.
68
sed neque tum mitrae neque tum fluitantis amictus
Se foar har holledoek dan, sy foar har driuwende kleandan,
69
illa uicem curans toto ex te pectore, Theseu,
net skele, mar oan dy, Theseus, mei al har tinzen,
70
toto animo, tota pendebat perdita mente.
mei har hiele siel, mei har hiele geast (ferlern, ah ferlern!) wie hingjen,
71
misera, assiduis quam luctibus externauit
ûngelokkich faam! dy't mei oanhâldende oerstreamingen fan fertriet
72
spinosas Erycina serens in pectore curas,
Erycina is gek, siedt stekelige soargen yn har boarst,
73
illa tempestate, ferox quo ex tempore Theseus
sels op dat oere, wat tiid fet Theseus
74
egressus curuis e litoribus Piraei
út de kronkeljende kusten fan Piraeus
75
attigit iniusti regis Gortynia templa.
berikte it Gortynske paleis fan 'e wetteleaze kening.
76
nam perhibent olim crudeli peste coactam
Want se fertelle hoe fan âlds, dreaun troch in wrede pest
77
Androgeoneae poenas exsoluere caedis
om in boete te beteljen foar it slachtsjen fan Androgeos,
78
electos iuuenes simul et decusinnuptarum
Cecropia wie gewoan om as feest oan de Minotaurus te jaan
79
Cecropiam solitam esse dapem dare Minotauro.
útkarde jongerein, en dêrmei de blom fan net-troude fammen.
80
quis angusta malis cum moenia uexarentur,
No doe't syn smelle muorren troch dizze kwea yn 'e knipe waarden,
81
ipse suum Theseus pro caris corpus Athenis
Theseus sels foar syn dierbere Atene keas te bieden
82
proicere optauit potius quam talia Cretam
syn eigen lichem, ynstee fan dat sokke deaden,
83
funera Cecropiae nec funera portarentur.
libjende deaden, fan Cecropia moatte wurde droegen oan Kreta.
84
atque ita naue leui nitens ac lenibus auris
Sa dan, syn koers fersnelle mei lichte blaffen en sêfte stormen,
85
magnanimum ad Minoa uenit sedesque superbas.
hy komt by de hear Minos en syn heechmoedige sealen.
86
hunc simul ac cupido conspexit lumine uirgo
Him doe't de jonkfrou mei eangst each seach,
87
regia, quam suauis exspirans castus odores
de prinsesse, dy't har keale bank swiet sykhelletgeuren
88
lectulus in molli complexu matris alebat,
noch ferpleegd yn 'e sêfte omearming fan har mem,
89
quales Eurotae praecingunt flumina myrtus
lykas myrten dy't springe by de streamen fan Eurotas,
90
auraue distinctos educit uerna colores,
of de blommen fan ferskate tint dy't de azem fan 'e maitiid nei foaren lûkt,
91
non prius ex illo flagrantia declinauit
se draaide har baarnende eagen net fan him ôf,
92
lumina, quam cuncto concepit corpore flammam
oant se yn har hiele hert djip yn 'e brân stie ,
93
funditus atque imis exarsit tota medullis.
en gloeide alle flam yn har binnenste mar.
94
heu misere exagitans immiti corde furores
Ah ! do dy't wrede dwylsinnigens oanwakket mei ûnferbidlik hert,
95
sancte puer, curis hominum qui gaudia misces,
godlike jonge, dy't freugden fan manlju mingje mei soarch,
96
quaeque regis Golgos quaeque Idalium frondosum,
en do, dy't regearret oer Golgi en it blêdde Idalium,
97
qualibus incensam iactastis mentepuellam
op hokker golven smieten jim it baarnende hert fan de faam,
98
fluctibus, in flauo saepe hospite suspirantem!
faak suchtsjen nei de gouden holle frjemdling!
99
Quantos illa tulit languenti Corde Timores!
Wat eangsten hat se mei flau hert ferneare!
100
quanto saepe magis fulgore expalluit auri,
hoe faak waerd se dan bleker as de glâns fan goud,
101
cum saeuum cupiens contra contendere monstrum
as Theseus, entûsjast om te striden mei it wylde meunster,
102
aut mortem appeteret Theseus aut praemia laudis!
stelde út om de dea of de meed fan dapperens te winnen!
103
non ingrata tamen frustra munuscula diuis
Noch net ûnswiet wiene de jeften, hoewol omdôch tasein oan 'e goaden,
104
promittens tacito succepit uota labello.
dy't se mei stille lippe oanbean.
105
nam uelut in summo quatientem brachia Tauro
Want as in beam dy't mei syn tûken op 'e top fan 'e Stier swaait,
106
quercum aut conigeram sudanti cortice pinum
in iik of in kegellagerpine mei zwetende bast,
107
indomitus turbo contorquens flamine robur,
as in fûle stoarm it nôt mei syn blast draait,
108
eruit (illa procul radicitus exturbata
en tears it up (fier, wrenched up by the roots
109
prona cadit, late quaeuis cumque obuia frangens,)
it lies prone, breaking away all that meets its fall),
110
sic domito saeuum prostrauit corpore Theseus
sa oerwûn Theseus en lei de bulk leech fan it meunster,
111
nequiquam uanis iactantem cornua uentis.
omdôch syn hoarnen nei de lege wyn.
112
Inne pedem sospes multa cum laude reflexit
Dêrwei gie er syn wei werom, sûnder skea en mei in protte gloarje,
113
errabunda regens tenui uestigia filo,
syn sljochtwei fuotstappen liede troch de moaie knibbel,
114
ne labyrintheis e flexibus egredientem
omdat hy net út 'e dwylsinnige windingen fan it labyrint kaam
115
Tecti frustraretur inobseruabilis error.
de ûnskiedbere ferstrengeling fan it gebou moat ferbjustere wurdehim.
116
sed quid ego a primo digressus carmine plura
Mar wêrom soe ik it earste ûnderwerp fan myn liet ferlitte en mear fertelle;
117
commemorem, ut linquens genitoris filia uultum,
hoe't de dochter, fan har heit syn gesicht fleach,
118
ut consanguineae complexum, ut denique matris,
de omearming fan har suster, dan fan har mem as lêste,
119
quae misera in gnata deperdita laeta
dy't jammerde, ferlern yn fertriet om har dochter,
120
omnibus syn Thesei dulcem praeoptarit amorem:
hoe't hja foar al dizze de swiete leafde fan Theseus keas;
121
aut ut uecta rati spumosa ad litora Diae
of hoe't it skip oan 'e skomjende kusten fan Dia kaem;
122
aut ut eam deuinctam lumina somno
of hoe as har eagen ferbûn wiene mei sliep
123
liquerit immemori discedens pectore coniunx?
har spouse ferliet har, fuortgean mei ferjitlik geast?
124
saepe illam perhibent ardenti corde furentem
Faak yn 'e waansin fan har baarnende hert sizze se dat se
125
clarisonas imofudisse e pectore uoces,
út har binnenste boarst útstutsen trochrinnende gjalp;
126
ac tum praeruptos tristem conscendere montes,
en no soe se spitigernôch de rûge bergen beklimme,
127
unde aciem pelagi uastos protenderet aestus,
dêrwei om har eagen te spannen oer de ôffal fan seewetter;
128
tum tremuli salis aduersas procurrere in undas
rinne no út om it wetter fan 'e kabbeljende pekel te moetsjen,
129
mollia nudatae tolentem tegmina surae,
it sêfte kleed fan har bleate knibbel optille.
130
atque haec extremis maestam dixisse querellis,
En sa sei se treurich yn har lêste klagen,
131
frigidulos udo singultus ore cientem:
kâlde snikken mei triennen gesicht:
132
'sicine me patriis auectam, perfide, ab aris
“Dan, doe't ik my fier fan it hûs fan myn heit droegen hie,
133
perfide, deserto liquisti in litore, Theseu?
sa hawwe jo my, ûnleauwe, ûnleauwe Theseus, op 'e iensume kust litten?
134
sicine discedens neglecto numine diuum,
dus ôfgean, ûnbewust fanmanlju en fammen. Wylst er ôfspraken makke mei de kening, sjocht er Ariadne. Se wurdt beskreaun en in tige jonge faam dy't noch net fan har memmekant ferlitten is. Mar as se Theseus sjocht, ûntwikkelet se in winsk foar him. As gefolch, se jout him in bal fan snaar en fertelt him hoe't de Minotaurus te ferslaan.
As Theseus útkomt as oerwinning, se hat alle ferwachting dat de twa fan harren sille trouwe. Mar ynstee fan syn breid mei te nimmen, ferlit Theseus har en sylt fuort.
Blykber is Theseus in ferskriklik ferjitlike jongerein . Net allinnich lit er in faam, dy't er frou makke, efter him, hy ferjit in mei syn heit ôfpraat sinjaal. As it bedriuw suksesfol wie, soene se de seilen op it skip feroarje yn in oare kleur. Mar se lieten de gewoane wite seilen ynstalleare.
Dêrom, doe't syn heit de skippen oankommen seach, benaud er it slimste. Hy kin de dea fan syn soan net tsjinkomme, en smyt him fan de kantels ôf op de rotsige kust en komt om.
No is it Theseus beurt om te lijen.
Catullus , kandige ferhaleferteller dy't hy wie, lûkt no de kamera as it wie werom om syn publyk in breder sicht te jaan. Hy liket te sprekken fan 'e begraffenisstoet, en fan 'e selsbefredige jeugd. Hy leit út dat op it hiem fan it bêdbedekking borduerd binne sênes út de mytology. Earst komme de stjerliken, dan wurde de goaden yn optocht toand - sa wienede wil fan 'e goaden,
135
immemor a! deuota domum periuria portas?
ferjitlik, ach! drage jo de flok fan meineed nei jo hûs?
136
nullane res potuit crudelis flectere mentis
could neat bûgje it doel fan dyn wrede geast?
137
konsilium? tibi nulla fuit clementia praesto,
wie gjin genede oanwêzich yn jo siel,
138
immite ut nostri uellet miserescere pectus?
om jins meidogensleaze hert oan te bieden om meilijen foar my te jaan?
139
at non haec quondam blanda promissa dedisti
Net sa wiene de beloften dy't jo my ienris joegen
140
uoce mihi, non haec miserae sperare iubebas,
mei winnende stim, dit hawwe jo my net hope,
141
sed conubia laeta, sed optatos hymenaeos,
ah me! nee, mar in fleurich houlik, mar in winske espousal;
142
quae cuncta aereii discerpunt irrita uenti.
alles wat de wynen fan 'e himel no om 'e nocht nei it bûtenlân waaie.
143
nunc iam nulla uiro iuranti femina credat,
Lit no gjin frou de eed fan in man leauwe,
144
nulla uiri speretsermones esse fideles;
lit gjinien leauwe dat de taspraken fan in man betrouber kinne wêze.
145
quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci,
Se, wylst har geast wat begeart en begeare it te krijen,
146
nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt:
neat bang om te swarren, neat sparje om te beloven;
147
sed simul ac cupidae mentis satiata libido est,
mar sa gau as de lust fan har gierige geast foldien is,
148
dicta nihil metuere, nihil periuria curant.
se binne dan net bang foar har wurden, se hâlde net op har meineed.
149
Sekere ego te yn medio uersantem turbine leti
Ik - do witst it - doe't jo yn 'e heul fan' e dea slingere,
150
eripui , et potius germanum amittere creui,
rêdde dy, en stelde myn hert leaver om myn broer gean te litten
151
quam tibi fallaci supremo in tempore dessem.
as jo te mislearjen, no ûnleauwich fûn, yn jo heulste need.
152
pro quo dilaceranda feris dabor alitibusque
En hjirfoar scil ik oan bisten en fûgels jûn wirde om te skuorjen as inproai;
153
praeda, neque iniacta tumulabor mortua terra.
myn lyk sil gjin grêf hawwe, sil mei gjin ierde besprinkele wurde.
154
quaenam te genuit sola sub rupe leaena,
Hokker liuwinne droech dy ûnder in woastynrots?
155
quod mare conceptum spumantibus exspuit undis,
hokker see hat dy ûntfong en dy út syn skomjende weagen spuie?
156
quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae uasta Carybdis,
wat Syrtis, wat razende Scylla, wat ôffal hat Charybdis dy berne,
157
talia qui reddis pro dulci praemia úta?
wa't foar it swiete libben sa'n meed as dizze werombringe?
158
si tibi non cordi fuerant conubia nostra,
As jo gjin sin hawwe om mei my te trouwen
159
saeua quod horrebas prisci praecepta parentis,
foar eangst foar it hurde biedingen fan jo strange heit,
160
attamen in uestras potuisti ducere sedes,
doch hiest my yn dyn wenningen liede kinnen
161
quae tibi iucundo famularer serua labore,
om dy te tsjinjen as slaaf mei arbeid fanleafde,
162
candida permulcens liquidis uestigia lymphis,
jo wite fuotten mei floeiber wetter ôfmeitsje,
163
purpureaue tuum consternens ueste cubile.
of mei poarperen deksel dy't jo bêd ferspriedt.
164
sed quid ego ignaris nequiquam conquerar auris,
” Mar wêrom soe ik, ôfliede fan wee, omdôch skrieme
165
externata malo, quae nullis sensibus auctae
nei de sinleaze loften - de loften dy't sûnder gefoel begiftigd binne,
166
nec missas audire queunt nec redere uoces?
en kin de berjochten fan myn stim net hearre noch werombringe?
167
ille autem prope iam mediis uersatur in undis,
Hy slingert yntusken no hast yn 'e see,
168
nec quisquam apparet uacua mortalis yn alga.
en gjin minske is te sjen op 'e ôffal en weedige kust.
169
sic nimis insultans extremo tempore saeua
Sa ek fortún, fol nettsjinsteande, yn dit myn heechste oere
170
fors etiam nostris inuidit questibus auris.
hat wreed alle earen nei myn klachten.
171
Iuppiteromnipotens, utinam ne tempore primo
Almachtige Jupiter, ik soe de Attyske skippen
172
Gnosia Cecropiae tetigissent litora puppies,
had noait Gnosiaanske kusten oanrekke,
173
indomito nec dira ferens stipendia tauro
noch de leauwige reizger, dy't de skriklike earbetoan drage
174
perfidus yn Cretam religasset nauita funem,
oan 'e wylde bolle, hat syn kabel fêstmakke yn Kreta,
175
nec malus hic celans dulci crudelia forma
noch dat dizze kweade man, wrede ûntwerpen ferstoppe ûnder in beurs bûten,
176
consilia in nostris requiesset sedibus hospes!
hie as gast yn ús wenningen rêste!
177
Nam quo me referam? kwalik spesifyk perdita nitor?
Want wêr sil ik weromkomme, ferlern, ach, ferlern? op hokker hoop leau ik?
178
Idaeosne petam montes? at gurgite lato
scil ik de bergen fan Sidon sykje? hoe breed de floed,
179
discernens ponti truculentum diuidit aequor.
hoe wreed is de see dy't har fan my skeelt!
180
an patris auxilium sperem? quemne ipsa reliqui
Moat ikhoopje op 'e help fan myn heit? - dy't ik út eigen wil ferlitten haw,
181
respersum iuuenem fraterna caede secuta?
om in leafhawwer te folgjen dy't mei it bloed fan myn broer draait!
182
Coniugis an fido consoler memet amore?
Of sil ik mysels treastje mei de trouwe leafde fan myn man,
183
quine fugit lentos incuruans gurgite remos?
wa fleant fan my ôf, bûgt syn stoere rellen yn 'e weach?
184
praeterea nullo colitur sola insula tecto,
en ek hjir is neat oars as de kust, mei nea in hûs, in woastyn eilân;
185
nec patet egressus pelagi cingentibus undis.
gjin manier om fuort te gean giet foar my iepen; om my binne it wetter fan 'e see;
186
nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta,
gjin middel fan flecht, gjin hope; alles is stom,
187
omnia sunt deserta, skynber omnia letum.
alles is desolate; alles lit my it gesicht fan 'e dea sjen.
188
non tamen ante mihi languescent lumina morte,
Dochs sille myn eagen net swak wurde yn 'e dea,
189
nec prius a fesso secedent corpore sensus,
de sin sil net mislearjemyn wurge lichem,
190
quam iustam a diuis exposcam prodita multam
foardat ik fan de goaden juste wraak easkje foar myn ferrie,
191
caelestumque fidem postrema comprecer hora.
en roppe it leauwen fan 'e himelsken oan yn myn lêste oere.
192
quare facta uirum multantes uindice poena
Dêrom, o jim dy't de dieden fan minsken besykje mei wraaksuchtige pine,
193
Eumenides, quibus anguino redimita capillo
ye Eumenides, waans foarholle bûn mei slanghier
194
frons exspirantis praeportat pectoris iras,
oankundigje de grime dy't sykhellet út dyn boarst,
195
huc huc aduentate, meas audite querellas,
hier, haast, hear myn klachten
196
quas ego, uae misera , extremis proferre medullis
dy't ik (ah, ûngelokkich!) út myn binnenste hert bring
197
cogor inops, ardens, amenti caeca furore.
perforce, helpleas, baarnend, ferbline mei razende frenzy.
198
quae quoniam uerae nascuntur pectore ab imo,
Want sûnt myn weeën komme wier út 'e djipten fan mynhert,
199
uos nolite pati nostrum uanescere luctum,
lit myn fertriet net ta neat te kommen:
200
sed quali solam Theseus me mente reliquit ,
mar ek om't Theseus it hert hie om my desolate te litten,
201
tali mente, deae, funestet seque suosque.'
Sjoch ek: Scylla in the Odyssey: The Monsterization of a Beautiful Nymphmei sa'n hert, jim goadinnen, mei er sels en syn eigen ruïne bringe!”
202
hat postquam maesto profudit pectore uoces,
When she bad helle dizze wurden út har tryste boarst,
203
supplicium saeuis exposcens anxia factis,
easkje earnstich wraak foar wrede dieden;
204
annuit inuicto caelestum numine rector;
de Hear fan 'e himelsken bûgde ynstimming mei soevereine knik,
205
quo motu tellus atque horrida contremuerunt
en by dy beweging trille de ierde en de stoarmige see,
206
aequora concussitque micantia sidera mundus.
en de himel skodde de trillende stjerren.
207
ipse autem caeca mentem caligine Theseus
Mar Theseus sels, tsjuster yn syn tinzen mei blinendimness,
208
consitus oblito dimisit pectore cuncta,
lit alle biedingen út syn ferjitlike geast glide
209
quae mandata prius constanti mente tenebat,
dy't hy eartiids mei konstant hert fêst holden hie,
210
dulcia nec maesto sustollens signa parenti
en net it wolkomteken opbrocht oan syn rouwende heit,
211
sospitem Erechtheum se ostendit uisere portum.
noch liet sjen dat er de Erechthean haven feilich seach.
212
Namque ferunt olim, classi cum moenia diuae
Want se sizze dat eartiids, doe't Aegeus syn soan oan 'e wyn fertroude,
213
linquentem gnatum uentis concrederet Aegeus,
as mei syn float hy de muorren fan 'e goadinne ferliet,
214
talia complexum iuueni mandata dedisse:
hy omearme de jeugd en joech him dizze lading:
215
'gnate mihi longa iucundior unice uita,
“Myn soan, myn ienige soan, dierberer foar my dan al myn lingte fan dagen,
216
gnate, ego quem in dubios cogor dimittere casus,
wersteld foar my mar no yn 'e lêste ein fan âldeleeftyd,
217
reddite in extrema nuper mihi fine senectae,
myn soan, dy't ik perforce lit gean nei twifele gefaren,
218
quandoquidem fortuna mea ac tua feruida uirtus
sûnt myn fortún en dyn brânende moed
219
eripit inuito mihi te, cui languida nondum
skear dy fan my ôf, net wolle, waans mislearjen
220
lumina sunt gnati cara saturata figura,
eagen binne noch net tefreden mei it leave byld fan myn soan,
221
non ego te gaudens laetanti pectore mittam,
Ik sil lit dy net bliid gean mei fleurich hert,
222
nec te ferre sinam fortunae signa secundae,
jo net drage de tokens fan foarspoedich fortún:
223
sed primum multas expromam mente querellas,
mar earst sil in protte jammerdearlikens út myn hert bringe,
224
canitiem terra atque infuso puluere foedans,
myn grize hieren fersmoargje mei ierde en dûsd stof:
225
inde infecta uago suspendam lintea malo,
dêrnei sil ik ferve seilen oan jo hingje roving mast,
226
nostros ut luctusbrulloften ienris bywenne.
Dan folget er it op mei in sêne mei de Fates , spinne, weefde en fergriemde it tapijt fan stjerlike saken. Catullus einiget it ôf troch oan te wizen hoe't minsken net soargje foar de dingen sa't se moatte - trou wêze oan in trouwe spouse, it goede sinjaal stjoere nei in heit - in protte dingen tendearje desastreus mis te gean. No, wiist er, komme de goaden net mear by brulloften en oare feestdagen.
Carmine 64 is ien fan Catullus syn langere wurken. Oppervlakkig giet it om Theseu syn ferlitten fan Ariadne en syn ferwaarloazing oan fynere details, lykas it ophingjen fan wite seilen ynstee fan de kleurde seilen fan fertriet. In neier ûndersyk fan it ûnderlizzende tema ljocht krityk op de wize wêrop Rome bestjoerd wurdt . Of, om it oars te sizzen, Catullus wiist derop dat de Romeinske lieders de wegen fan de rjochtfeardigen ferlitten hawwe en dat se har eigen hertstochten en ambysjes útjaan yn it neidiel fan it Romeinske folk. Sûnt hy skreau yn 'e turbulente dagen fan Julius Caesar syn opkomst oan 'e macht, wêryn't politike fjildslaggen gewelddiedich waarden, wêrtroch't Rome twa kear ferbaarnd waard, is it gjin wûnder dat hy in parallel lutsen hat mei Theseus dy't Ariadne ferlitten hat.
Dizze bysûndere Carmine is relatyf subtyl yn ferliking mei guon fan syn mear spitse wurken. Ja, Caesar waard ienris frege wêrom't hy Catullus net foar eksekutearre lietnostraeque incendia mentis
dat sa it ferhaal fan myn fertriet en it fjoer dat yn myn hert baarnt
227
carbasus obscurata dicet ferrugine Hibera.
kin markearre wurde troch it doek dat mei Ibearysk azuur is bevlekt.
228
quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,
Mar as sy dy't yn 'e hillige Itonus wennet,
229
quae nostrum genus ac sedes defendere Erecthei
dy't garandearret om ús ras en de wenplakken fan Erechtheus te ferdigenjen,
230
annuit, ut tauri respergas sanguine dextram,
scil dy jaan om dyn rjochterhân mei it bloed fan de bolle te sprinkeljen,
231
tum uero facito ut memori tibi condita corde
wês dan der wis fan dat dizze myn kommando's libje, opslein
232
haec uigeant mandata, nec ulla oblitteret aetas;
yn jo bewuste hert, en dat gjin lange tiid se fervaagt:
233
ut simul ac nostros inuisent lumina collis,
dat sa gau as dyn eagen yn it sicht komme sille fan ús heuvels,
234
funestam antennae deponant undique uestem,
dyn yardwapens meie har rouklean dellizze ,
235
candidaque intortisustollant uela rudentes,
en it ferdraaide touw stekt in wyt seil op:
236
quam primum cernens ut laeta gaudia mente
dat ik yn ien kear sjen mei en graach de tekens fan freugde ferwolkomme,
237
agnoscam, cum te reducem aetas prospera sistet.'
as in lokkich oere dy sil sette hjir wer yn dyn hûs.”
238
haec mandata prius constanti mente tenentem
Dizze ladingen bewarre Theseus earst mei konstante geast;
239
Thesea ceu pulsae uentorum flamine nubes
mar doe lieten se him, as wolken dreaun troch de azem fan 'e wyn
240
aereum niuei montis liquere cacumen .
lit de hege kop fan 'e snieberch.
241
at pater, ut summa prospectum ex arce petebat,
Mar de heit, wylst er út syn toertop seach,
242
eangst yn assiduos absumens lumina fletus,
syn langstme eagen fergrieme yn konstante trienfloeden,
243
cum primum infecti conspexit lintea ueli,
doe't hy foar it earst it doek seach fan it buikseil,
244
praecipitem sese scopulorum e uertice iecit,
throwhimsels fan 'e top fan 'e rotsen,
245
amissum credens immiti Thesea fato.
leauwe dat Theseus ferneatige is troch ûnmeilydsum lot.
246
sic funesta domus ingressus tecta paterna
Sa fette Theseus, doe't er de keamers fan syn hûs binnenkaam,
247
morte ferox Theseus, qualem Minoidi luctum
tsjuster fan rou foar de dea fan syn heit, krige sels sa'n fertriet
248
obtulerat mente immemori, talem ipse recepit.
sa't hy troch hertferjitten de dochter fan Minos feroarsake hie.
249
quae tum prospectans cedentem maesta carinam
En se wylst se triennen útsjogge nei it dellizzende skip,
250
multiplices animo uoluebat saucia curas.
wie in protte soargen yn har ferwûne hert.
251
at parte ex alia florens uolitabat Iacchus
Yn in oar part fan it tapijt swalke de jeugdige Bacchus
252
cum thiaso Satyrorum et Nysigenis Silenis,
mei de rûte fan Satyrs en de Nysa-berne Sileni, s
253
te quaerens, Ariadna, tuoque incensus amore.
Sykje nei dy, Ariadna, enûntslein mei dyn leafde;
254
quae tum alacres passim lymphata mente furebant
dy't dan, hjir en dêr drok, razen fan 'e razende geast,
255
euhoe bacchantes, euhoe capita inflectentes.
wylst "Evoe!" se rôpen tumultuously, "Evoe!" de holle skodzjend.
256
harum pars tecta quatiebant cuspide thyrsos,
Guon fan harren swaaiden thyrsi mei omhulde punten,
257
pars e diuolso iactabant membra iuuenco,
wat slingerjen oer de ledematen fan in ferwûne stjoer,
258
pars sese tortis serpentibus incingebant,
guon omgordje harsels mei kronkeljende slangen:
259
pars obscura cauis celebrabant orgia cistis,
wat yn 'e plechtige optocht tsjustere mystearjes ynsletten yn kisten,
260
orgia quae frustra cupiunt audire profani;
mystearjes dy't de profane tevergeefs wolle hearre.
261
plangebant aliae proceris tympana palmis,
Oaren slaan timbrels mei ophefte hannen,
262
aut tereti tenuis tinnitus aere ciebant;
of ferhege dúdlike botsingen mei simbalen fan rûnebrûns:
263
multis raucisonos efflabant cornua bombos
in protte blaasden op hoarnen mei hurd-klinkende drone,
264
barbaraque horribili stridebat tibia cantu.
en de barbaarske piip skrille mei freeslik lûd.
265
talibus amplice uestis decorata figuris
Soks wiene de figueren dy't it tapijt ryklik fersierden
266
puluunar kompleksa suo uelabat amictu.
dy't de keninklike bank omearme en omhulde mei syn plooien.
267
quae postquam cupide spectando Thessala pubes
No doe't de Tessalyske jongerein har nocht oansjoen hie, har entûsjaste eagen fêstmakke
268
expleta est, sanctis coepit decedere diuis.
Op dizze wûnders begûnen se plak te jaan oan 'e hillige goaden.
269
hic, qualis flatu placidum mare matutino
Hjirnei, wylst de westewyn de stille see waait
270
horrificans Zephyrus procliuas incitat undas,
mei syn azem moarns driget op 'e hellende weagen,
271
Aurora exoriente uagi sub limina Solis,
as de Dawn opkomt nei de poarten fan 'e reizgjendeSinne,
272
quae tarde primum clementi flamine pulsae
it wetter earst stadichoan, dreaun troch sêfte wyn,
273
procedunt leuiterque sonant plangore cachinni,
stap op en lûd mei flits fan laitsjen;
274
post uento crescente magis magis increbescunt,
dan, as de wyn fris wurdt, krûpe se tichter en tichterby,
275
purpureaque procul nantes ab luce refulgent :
en driuwend fier reflektearje in helderheid fan it karmozijnrode ljocht;
276
sic tum uestibuli linquentes regia tecta
so no, it ferlitten fan de keninklike gebouwen fan it portaal,
277
ad se quisque uago passim pede discedebant.
hier en dêr ferskillend mei sleauwe fuotten ferstoarn de gasten.
278
quorum post abitum princeps e uertice Pelei
Nei harren fertrek, fan 'e top fan Pelion
279
aduenit Chiron portans siluestria dona:
kaam Chiron it paad, en mei boskkado's.
280
nam quoscumque ferunt campi, quos Thessala magnis
Foar al de blommen dy't de flakten drage, al dat de Thessalianerregio
281
montibus ora creat, quos propter fluminis undas
bringt berte op syn machtige bergen, alle blommen dy't tichtby de streamen fan 'e rivier
282
aura parit flores tepidi fecunda Fauoni,
de fruchtbere storm fan waarme Favonius ûntbleatet,
283
hos indistinctis plexos tulit ipse corollis,
dizze brocht er sels, weefd yn mingde slingers,
284
quo permulsa domus iucundo risit geur.
jubele mei waans tankbere geur it hûs syn blidens glimke.
285
confestim Penios adest, uiridantia Tempe,
Daliks is Peneüs der, en lit de griene Tempe,
286
Tempe, quae siluae cingunt super impendentes,
Tempe girt mei oankommende bosken
287
Minosim linquens doris celebranda choreis,
[…] om te efterfolgjen troch Doryske dûnsen;
288
non uacuos: namque ille tulit radicitus altas
net mei lege hannen, want hy droech, troch de woartels skuord,
289
fagos ac recto proceras stipite laurus,
hege beuken en hege laurierbeammen mei oprjochte stamme,
290
non sine nutantiplatano lentaque sorore
en dêrmei it knikke fleantúch en de swaaiende suster
291
flammati Phaethontis et aerea cupressu.
fan flam-fersierde Phaethon, en de hege sipres.
292
haec circum sedes late contexta locauit,
Dit alles weefde er fier en wiid om harren hûs,
293
uestibulum ut molli uelatum fronde uireret.
dat it portaal grien fersierd wurde mei sêft blêd.
294
post hunc consequitur sollerti corde Prometheus,
Hy folget Prometheus wiis fan hert,
295
extenuata gerens ueteris uestigia poenae,
mei de ferdwûne littekens fan 'e âlde straf
296
quam quondam silici restrictus membra catena
dy't syn ledematen mei keatlingen fêst oan 'e rots bûnen,
297
persoluit pendens e uerticibus praeruptis.
hy betelle, hingjen fan 'e steile toppen.
298
inde pater diuum sancta cum coniuge natisque
Doe kaam de Heit fan 'e goaden mei syn godlike frou en syn soannen,
299
aduenit caelo, te solum, Phoebe, relinquens
dy litte, Phoebus, allinneyn 'e himel,
300
unigenamque simul cultricem montibus Idri:
en mei dy dyn eigen suster, dy't wennet yn 'e hichten fan Idrus;
301
Pelea nam tecum pariter soror aspernata est,
want lykas jo dien hawwe, sa hat jo suster Peleus ferachte,
302
nec Thetidis taedas uoluit celebrare iugales .
noch ferachte om oanwêzich te wêzen by de houliksfakkels fan Thetis.
303
qui postquam niueis flexerunt sedibus artus
Dus doe't se har ledematen op 'e wite banken weromlutsen hiene,
304
grutte multiplici constructae sunt dape mensae,
de tafels oerfloedich stienen mei ferskate lekkernijen:
305
cum interea infirmo quatientes corpora motu
wylst se yn 'e tuskentiid swaaie lichems mei palsied beweging,
306
ueridicos Parcae coeperunt edere cantus.
de Parcae begon beruhigende gezangen út te sprekken.
307
syn corpus tremulum complectens undique uestis
Wit klean dy't har âldere ledematen enfolding
308
candida purpurea talos incinxerat ora,
beklaaid har ankels mei in karmozijnrodegrins;
309
at roseae niueo residebant uertice uittae,
op har sniekoppen rêsten rôze bannen,
310
aeternumque manus carpebant rite laborem.
wylst har hannen de ivige taak goed diene.
311
laeua colum molli lana retinebat amictum,
De lofter bân hold de distaff beklaaid mei sêfte wol;
312
dextera tum leuiter deducens fila supinis
dan de rjochterhân lûkt de triedden licht út mei omheech
313
formabat digitis, tum prono in pollice torquens
fingers foarmen se, dan mei nei ûnderen tomme
314
libratum tereti uersabat turbine fusum,
draaide de spindel ynsteld mei in rûne draai;
315
atque ita decerpens aequabat semper opus dens,
en sa plukte se mei de tosken noch de triedden en makken it wurk gelyk.
316
laneaque aridulis haerebant morsa labellis,
Bitten úteinen fan wol kleefden oan har droege lippen,
317
quae prius in leui fuerant exstantia filo:
dy't earder út it glêde garen stie:
318
ante pedes autemsyn oermoed. Der wurdt sein dat Caesar opmurken hat dat hy him goedkard hat, en dêrnei út syn wurken oanhelle te hawwen. Oft dit ferhaal wier wie of net, it is dúdlik dat Catullus yn syn eigen tiid populêr wie. Mear nei it punt, syn tema's fan hertstochtlike leafde, fertriet, ferlittenens, en syn opnij fertellen fan klassike tema's hawwe in universaliteit dy't tapast wurde kin op in protte tiidrekken yn 'e skiednis.
Nettsjinsteande syn protte frankly seksueel eksplisite ferwizings , lykas "neaken oan 'e paps", literatuer folk út 'e midsiuwen (doe't syn wurken wer ûntdutsen waarden) oant hjoed de dei ha syn wurk mei nocht lêzen . Miskien is it om't it tiidrek wêryn't er skreau sa yngeand optekene, analysearre en bestudearre is troch de lêste twatûzen jier, of miskien is it om't hy gewoan sa'n goede studint fan 'e minsklike natuer wie.
Flowery , yngewikkeld en subtyl al kin syn poëzij wêze, ek út dit ein fan de skiednis is it net dreech om de naaldskerpe lampons ferburgen yn de oerblazende poëtika te fernimmen . Sa wurdt Theseus yn dit gedicht net ôfbylde as in weromkearende held, mar as in jonge idioat dy't it libben fan in famke fernield hat en doe te achteleas wie om de seilen op syn skip te feroarjen, en dêrmei de dea fan syn eigen heit feroarsake. Syn "triomf" wurdt dêrom ynstee in begraffenis mars, en syn brulloft in ûnderlizzende oarsaak fan de ûndergong fan Troaje.
It duorret net al te grut incandentis mollia lanae
en oan har fuotten sêfte flees fan wyt-glimmende wol
319
uellera uirgati custodibant calathisci.
waarden feilich bewarre yn korven fan osier.
320
haec tum clarisona pellentes uellera uoce
Se doe't se de wol sloegen, songen se mei heldere stim,
321
talia diuino fuderunt carmine fata,
en sa útstoart de Fates yn godlik sjongen.
322
carmine, perfidiae quod post nulla arguet aetas.
Dat sjongen gjin tiidslange sil net wier wêze.
323
decus eximium magnis uirtutibus augens,
"O do dy't hege bekendheid kroane mei grutte dieden fan deugd,
324
Emathiae tutamen opis, carissime nato,
bolwurk fan Emathian macht, bekend om jo soan te wêzen,
325
accipe, quod laeta tibi pandunt luce sorores,
ûntfange de wierlik orakel dat op dizze lokkige dei
326
ueridicum oraclum: sed uos, quae fata sequuntur,
de Susters iepenbierje dy; mar rinne jim troch, tekenje
327
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
de wooftrieden dy't de lotten folgje, jimspindles, run.
328
adueniet tibi iam portans optata maritis
" Meikoarten sil Hesperus nei dy komme, Hesperus, dy't langstme jeften oan it houlik bringt,
329
Hesperus, adueniet fausto cum sidere coniunx,
gau komt dyn frou mei lokkige stjer,
330
quae tibi flexanimo mentem perfundat amore,
om oer jo geast te ferjitten, siel-ûnderdrukke leafde,
331
languidulosque paret tecum coniungere somnos,
en doch mei dy slûchslimme sliepen,
332
leuia substernens robusto bracchia collo.
har glêde earms ûnder dyn sterke nekke.
333
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
334
nulla domus tales umquam contexit amores,
” Gjin hûs hat oait sokke leafdes as dizze;
335
nullus amor tali coniunxit foedere amantes,
gjin leafde hat oait mei leafhawwers yn sa'n bân west
336
qualis adest Thetidi, qualis concordia Peleo.
as links Thetis mei Pelcus, Peleus mei Thetis.
337
currite ducentes subtegmina, currite,fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
338
nascetur uobis expers terroris Achilles,
”Der sil jo in soan berne wurde dy't net bang is, Achilles,
339
hostibus haud tergo, sed forti pectore notus,
bekend by syn fijannen net troch syn rêch mar troch syn stoere boarst;
340
qui persaepe uago uictor certamine kursus
wa rjochts faaks winner yn 'e wedstryd fan' e brede race
341
flammea praeuertet celeris uestigia ceruae.
sille de fuotstappen fan 'e flammende float fan' e fleanende hind oerwinne.
342
Sjoch ek: Phemius yn The Odyssey: The Ithacan Prophetcurrite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
343
non illi quisquam bello se conferet heros,
"Tsjin him sil gjin held himsels yn 'e oarloch oerienkomme,
344
cum Phrygii Teucro manabunt sanguine
as de Phrygyske streamen sille streame mei Teukrysk bloed,
345
Troicaque obsidens longinquo moenia bello,
en de tredde erfgenamt fan Pelops sille ôffal lizze
346
periuri Pelopis uastabit tertius heres.
de Trojaanske muorren, meiferfeelsum oarloch belegering.
347
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
348
illius egregias uirtutes claraque facta
“De oertreffende prestaasjes en ferneamde dieden fan de held
349
saepe fatebuntur gnatorum in funere matres,
faak sille memmen eigen hawwe by it begraven fan har soannen,
350
cum incultum cano soluent a uertice crinem,
ûngelokke hier los fan 'e grize holle,
351
putridaque infirmis uariabunt pectora palmis.
en har ferdwûne boarsten mei swakke hannen ferneatigje.
352
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
353
namque uelut densas praecerpens messor aristas
“Want as de boer de dikke earen snijt
354
sole sub ardenti flauentia demetit arua,
ûnder de baarnende sinne maait de giele fjilden del,
355
Troiugenum infesto prosternet corpora ferro.
sa sil er de lichems fan 'e soannen fan 'e fijânstaal leech lizzeTroy.
356
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de woofthreads, jim spindels, rinne.
357
testis erit magnis uirtutibus unda Scamandri,
“Tsjûge fan syn grutte dieden fan dapperens sil de weach fan Scamander wêze
358
quae passim rapido diffunditur Hellesponto,
dy't him nei it bûtenlân útgiet yn 'e stream fan Hellespont,
359
cuius iter caesis angustans corporum aceruis
waans kanaal hy sil stikje mei heapen deade liken,
360
alta tepefaciet permixta flumina caede.
en meitsje de djippe streamen waarm mei mingd bloed.
361
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
362
denique testis erit morti quoque reddita praeda,
"Lêst, tsjûge sil ek de priis wêze dy't him yn 'e dea tawiisd is,
363
cum teres excelso coaceruatum aggere bustum
doe't de rûne kroech mei hege terp opsteapele
364
excipiet niueos perculsae uirginis artus.
sille de snielidden fan 'e slachte ûntfangefaam.
365
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
366
nam simul ac fessis dederit fors copiam Achiuis
“Want sa gau as Fortune de wurge Acbaeans macht sil jaan
367
urbis Dardaniae Neptunia soluere uincla,
om de Neptunus-smeden sirkel fan 'e stêd Dardan los te meitsjen,
368
alta Polyxenia madefient caede sepulcra;
it hege grêf scil mei Polyxena's bloed wiette wurde,
369
quae, uelut ancipiti succumbens uictima ferro,
dy't as in slachtoffer falt ûnder it twa-kantige stiel,
370
proiciet truncum summisso poplite corpus.
sil har knibbel bûge en har holleleaze romp bûge.
371
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
372
quare agite optatos animi coniungite amores.
"Kom dan, ferienigje de leafde dy't jo sielen winskje:
373
accipiat coniunx felici foedere diuam,
lit de man yn lokkige bannen de goadinne ûntfange,
374
dedatur cupido iamdudum nupta marito.
lit de breid opjûn wurde - nee no! - oan har entûsjaste frou.
375
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne.
376
non illam nutrix orienti luce reuisens
“As har ferpleechster har wer opsocht mei it moarnsljocht,
377
hesterno collum poterit circumdare filo,
se sil net by steat wêze om har nekke mei de riband fan juster om te draaien;
378
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
[Rinne, tekenje de woof-threads, jim spindels, rinne.]
379
anxia nec mater discordis maesta puellae
noch sil har eangstige mem, fertrietlik troch it iensum lizzen fan in ûnfreonlike breid,
380
secubitu caros mittet sperare nepotes.
jou de hope fan leave neiteam op.
381
currite ducentes subtegmina, currite, fusi.
Rinne, tekenje de ynslagdraden, jim spindels, rinne."
382
talia praefantes quondam felicia Pelei
Sokke stammen fan waarsizzing, dy't foar Peleus lok foarboarje,
383
carmina diuino cecinerunt pectore Parcae.
song the Fates fromprofetyske boarst yn âlde dagen.
384
praesentes namque ante domos inuisere castas
Foar yn lichaamlike oanwêzigens fan âlde, foardat de godstsjinst ferachte waard,
385
heroum, et sese mortali ostendere coetu,
de himelsken wiene wend om fromme huzen fan helden te besykjen,
386
caelicolae nondum spreta pietate solebant.
en harsels sjen litte oan stjerlik bedriuw.
387
saepe pater diuum templo in fulgente reuisens,
Faak komt de Heit fan 'e goaden wer del, yn syn ljochte timpel,
388
annua cum festis uenissent sacra diebus,
doe't jierlikse feesten op syn hillige dagen kommen wiene,
389
conspexit terra centum procumbere tauros.
seagen hûndert bollen op 'e grûn fallen.
390
saepe uagus Liber Parnasi uertice summo
Faak Liber roving op 'e boppeste hichte fan Parnassus
391
Thyiadas effusis euantis crinibus egit,
ried de Thyades skriemend "Evoe!" mei fleanend hier,
392
cum Delphi tota certatim ex urbe ruentes
doe't de Delphians, racing iver út allestêd,
393
accipient laeti diuum fumantibus aris.
bliid ûntfong de god mei smookende alters.
394
saepe in letifero belli certamine Mauors
Faak yn 'e deadragende striid fan' e oarloch Mavors
395
aut rapidi Tritonis era aut Amarunsia uirgo
of de frou fan swift Triton of de Rhamnusyske faam
396
armatas hominum est praesens hortata cateruas.
troch har oanwêzigens de moed opwekke fan bewapene bannen fan manlju.
397
Sed postquam tellus scelere est imbuta nefando
Mar doe't de ierde ferve waard mei ôfgryslike misdied,
398
iustitiamque omnes cupida de mente fugarunt,
en alle minsken ferballen gerjochtigheid út har gierige sielen, a
399
perfudere manus fraterno sanguine fratres,
en bruorren besprinkelen harren hannen mei bruorren bloed,
400
destitit extinctos gnatus lugere parentes,
de soan bleau fuort om de dea fan syn âlden te rouwe,
401
optauit genitor primaeui funera nati,
de heit woe de dea fan syn jonge soan,
402
liber ut innuptae poteretur florestik fan 'e ferbylding om in jeugdige Julius Caesar, ienris de leafste fan 'e massa's, as in "moderne" Theseus te casten. Mear as ien kear, hy trotse de ried fan Rome, kontinu triuwe werom de grinzen fan 'e Republyk oant it begûn te ynstoarten ûnder syn eigen gewicht. Syn persoanlike húshâlding wie ek net sûnder flekken. Earst widdo, doe skieden, en úteinlik troude in tredde kear, Julius hie dúdlik syn romantyske striid. Fierders stie er gauris yn sa'n mjitte mei de Romeinske Senaat en de hege riedsleden yn 'e knipe dat er úteinlik de Romeinske boargeroarloch oansette, soms wol Caesar's Boargeroarloch neamd.
Carmen 64 |
| Line | Latynske tekst | Ingelske oersetting |
|---|---|---|
| 1 | PELIACO quondam prognatae uertice pinus | PINE-TREES of old, born on the top of Pelion, |
| 2 | dicuntur liquidas Neptuni nasse per undas | der wurdt sein dat se troch it dúdlike wetter fan Neptunus swommen binne |
| 3 | Phasidos ad fluctus et fines Aeetaeos, | oan de weagen fan Phasis en de ryken fan Aeetes, |
| 4 | cum lecti iuuenes, Argiuae robora pubis, | wannear't de útkarde jongeren, de blom fan Argivyske krêft, |
| 5 | auratam optantes Colchis auertere pellem | winskeit gouden vlies fan 'e Colchians ôf te dragen, |
| 6 | ausi sunt uada salsa cita decurrere puppi, | doarde mei fluch skip oer de sâlte see te koersen, |
| 7 | caerula uerrentes abiegnis aequora palmis. | de blauwe eksepsje mei sparhoutblêden feie; |
| 8 | diua quibus retinens in summis urbibus arces | foar wa't de goadinne dy't de festingen fan 'e toppen fan 'e stêd hâldt |
| 9 | ipsa leui fecit uolitantem flamine currum, | makke mei har eigen hannen de auto mei in lichte wyn, |
| 10 | pinea coniungens inflexae texta carinae. | en bûn de piny struktuer fan 'e bûgde kiel. |
| 11 | illa rudem cursu prima imbuit Amphitriten; | Dat skip earst hanselde mei voyage Amphitrite net earder besocht. |
| 12 | quae simul ac rostro uentosum proscidit aequor | Dus doe't se mei har snavel de wynderige romte ploege, |
| 13 | tortaque remigio spumis incanuit unda, | en de weach dy't troch de roeiers troch de roeien waaide waerd wyt mei skomflokken, |
| 14 | emersere freti candenti e gurgite uultus | út seach út it skomjen surge fan desee |
| 15 | aequoreae monstrum Nereides admirantes. | de Nereïden fan 'e djipte fernuverje har oer it frjemde ding. |
| 16 | illa, atque alia, uiderunt luce marinas | Op dy dei, as op in oare, seagen stjerliken |
| 17 | mortales oculis nudato corpore Nymphas | mei de eagen steane de seenymfen |
| 18 | nutricum tenus exstantes en gurgite cano. | út it tij, mei lichems neaken oant de paps. |
| 19 | tum Thetidis Peleus incensus fertur amore, | Dan wurdt sein dat Peleus yn 'e brân stie mei leafde foar Thetis, |
| 20 | tum Thetis humanos non despexit hymenaeos , | dan ferachte Thetis gjin stjerlike espousals, |
| 21 | tum Thetidi pater ipse iugandum Pelea sensit. | doe wist de Heit sels dat Peleus oan Thetis ferbûn wurde moat. |
| 22 | nimis optato saeclorum tempore nati | O jim , yn 'e lokkichste tiid fan ieuwen berne, |
| 23 | helden, saluete, deum genus! o bona matrum | groet, helden, fuortkommen út goaden! groetnis, freonlike neiteam fan jo memmen, hagel |
| 23 B | nammen, groetnisiter | fan jim memmen, hagel |
| 24 | uos ego saepe, meo uos carmine compellabo. | Jo faak yn myn liet, do sil ik oansprekke. |
| 25 | teque adeo eximie taedis felicibus aucte, | En benammen dy, tige segene troch fortunate houlik fakkels, |
| 26 | Thessaliae columen Peleu, cui Iuppiter ipse, | haadstik fan Tbessaly, Peleus, oan wa't Jupiter sels, |
| 27 | ipse suos diuum genitor concessit amores; | de kening fan 'e goaden sels joech syn eigen leafde. |
| 28 | tene Thetis tenuit pulcerrima Nereine? | Jo hawwe de moaiste Thetis-knip, dochter fan Nereus? |
| 29 | tene suam Tethys concessit ducere neptem, | hat Tethys jo jûn om har pakesizzer te trouwen, |
| 30 | Oceanusque, mari totum qui amplectitur orbem? | en Oceanus, dy't de hiele wrâld omrint mei see? |
| 31 | quae simul optatae finito tempore luces | No doe't dy langstme dei yn tiid folbrocht is |
| 32 | aduenere, domum conuentu tota frequentat | foar har kommen wie, hiele Thessalië yn folsleine gearkomst dehûs, |
| 33 | Thessalia, oppletur laetanti regia coetu: | it paleis is fol mei in blide selskip. |
| 34 | dona ferunt prae se, declarant gaudia uultu. | Se bringe kado's yn 'e hannen, se litte blidens sjen yn har uterlik. |
| 35 | Deseritur Cieros, linquunt Pthiotica Tempe | Cieros is ferlitten; se ferlitte Phthiotic Tempe |
| 36 | Crannonisque domos ac moenia Larisaea, | en de huzen fan Crannon en de muorren fan Larissa; |
| 37 | Pharsalum coeunt, Pharsalia tecta frequentant. | by Farsalus treffe se har en keppelje nei de huzen fan Farsalus. |
| 38 | rura colit nemo, mollescunt colla iuuencis, | Niien bearbeidet no de lannen; de nekken fan 'e stuollen wurde sêft; |
| 39 | non humilis curuis purgatur uinea rastris, | net mear wurdt de grûn fan 'e wyngert skjinmakke mei bûgde harken; |
| 40 | non glebam prono conuellit uomere taurus, | net mear dunt de snoeierhaak it skaad fan 'e beam; |
| 41 | non falx attenuat frondatorum arboris umbram, | net mear skuort de okse de ierde op mei nei ûnderen |