Кемелері жүзіп бара жатқанда, Помпей түсінде келеді. Юлия, оның қайтыс болған әйелі және Цезарьдың қызы. Цезарь Римге оралып, қаланы тонайды, ал Помпей әлеуетті шетелдік одақтастарды қарастырады. Содан кейін Цезарь Испанияға бет алды, бірақ оның әскерлері Массилияны (Марсель) ұзақ қоршауында ұсталды, дегенмен қала қанды теңіз шайқасынан кейін құлады.

Цезарь Испанияда Афраниус пен Петрейге қарсы жеңісті жорық жүргізеді. . Осы уақытта Помпейдің күштері тұтқынға түскеннен гөрі бір-бірін өлтіруді қалайтын Цезарийлерді тасымалдайтын салды ұстайды. Курио Цезарь атынан африкалық жорықтарды бастады, бірақ оны африкалық король Джуба жеңіп, өлтірді.

Құғындағы сенат Помпейді Римнің нағыз көшбасшысы деп растайды, ал Аппиус Дельфийлік оракулмен кеңеседі. оның соғыстағы тағдыры, адастыратын пайғамбарлықпен кетіп қалды. Италияда тәртіпсіздікті жойғаннан кейін Цезарь Брундизияға жорық жасап, Помпей әскерімен кездесу үшін Адриатика арқылы жүзеді. Алайда, тек аЦезарь әскерлерінің бір бөлігі дауыл әрі қарай транзитке кедергі болған кезде өткелді аяқтайды. Цезарь жеке өзі хабарлама жіберуге тырысады және өзі суға батып кете жаздады. Ақыры дауыл басылып, әскерлер бір-біріне қарсы тұрады. Шайқас жүріп жатқан кезде Помпей әйелін Лесбос аралына қауіпсіз жерге жібереді.

Помпейдің әскерлері Цезарь әскерлерін (центурион Скаеваның ерлік әрекеттеріне қарамастан) жабайы табиғатқа қайта түсуге мәжбүр етеді. Фессалия жері, онда әскерлер келесі күні Фарсалда шайқас күтеді. Помпейдің ұлы Секст болашақты білу үшін күшті Фессалия сиқыршысы Эриктомен кеңеседі. Ол қорқынышты рәсімде өлген сарбаздың мәйітін тірілтеді және ол Помпейдің жеңілісін және Цезарьдың ақыры өлтірілуін болжайды.

Сарбаздар шайқасқа шығады, бірақ Помпей Цицерон оны шабуыл жасауға көндірмейінше араласқысы келмейді. . Оқиғада Кесарийлер жеңіске жетеді, ал ақын бостандық жоғалтқанын ашынады. Цезарь әсіресе қатыгез, өйткені ол өліп жатқан Домицийді мазақ етеді және өлген помпейліктерді кремациялауға тыйым салады. Сахнада мәйіттерді кемірген жабайы жануарлардың суреттелуі және «тағдырға ұшыраған Фессалияға» жоқтау айтылады.

Помпейдің өзі Лесбостағы әйелімен қайта қосылу үшін шайқастан қашып кетеді, содан кейін жалғастырады. оның нұсқаларын қарастыру үшін Киликияға. Ол Мысырдан көмек сұрауға шешім қабылдады, бірақ перғауын ПтолемейЦезарьдың жазасынан қорқады және қонған кезде Помпейді өлтіруді жоспарлайды. Помпей опасыздық жасады деп күдіктенеді, бірақ ол әйелін жұбатып, тағдырын стоиктік байсалдылықпен қарсы алу үшін жалғыз жағаға шығады. Оның басы жоқ денесі мұхитқа лақтырылды, бірақ жағалауда шайылып, Кордстан кішіпейіл жерлеуді алады.

Помпейдің әйелі күйеуін жоқтады, ал Катон Сенат ісін басқарады. Ол король Джубамен күш біріктіру үшін Африка бойынша әскерді қайта жинап, қаһармандықпен жүруді жоспарлап отыр. Жолда ол оракулдың жанынан өтеді, бірақ стоиктік принциптерге сілтеме жасай отырып, онымен кеңесуден бас тартады. Мысырға барар жолда Цезарь Трояға барып, өзінің ата-баба құдайларына құрмет көрсетеді. Мысырға келген кезде перғауынның хабаршысы оған Помпейдің басын ұсынады, бұл кезде Цезарь Помпейдің өліміне қуанышын жасыру үшін қайғырады.

Мысырда болған кезде Цезарь перғауынның әпкесі Клеопатраға алданып қалады. Банкет өткізіліп, Птолемейдің жеккөрінішті және қанішер бас министрі Потин Цезарьға қастандық жасауды жоспарлайды, бірақ өзі сарайға тосын шабуылда қаза тапты. Екінші шабуыл мысырлық дворян Ганимедтен келеді және Цезарь өз өмірі үшін күресіп жатқан кезде өлең кенет үзіледі.

Лукан «Фарсалияны» шамамен б.з. 61 жылы бастады және бірнеше кітаптар император Неронға дейін айналымда болды. Лукан мен ащы қақтығыс. Неронның Лукан поэзиясының кез келгенін жариялауға тыйым салғанына қарамастан, ол эпоспен жұмыс істеуді жалғастырды. Лукан б.з. 65 жылы Писондық қастандыққа қатысы бар деген болжам бойынша өз-өзіне қол жұмсауға мәжбүр болғанда, ол аяқталмай қалды. Барлығы он кітап жазылды және бәрі аман қалды, бірақ оныншы кітап Мысырдағы Цезарьмен кенеттен үзілді.

Тақырып, “Фарсалия” – Фарсал шайқасына сілтеме. 48 жылы  Грекияның солтүстігіндегі Фарсал, Фессалия маңында болған. Дегенмен, поэма әдетте неғұрлым сипаттама атауымен белгілі “De Bello Civili” ( “Азаматтық соғыс туралы” ).

Өлең шартты түрде жазылғанымен. тарихи эпос Лукан іс жүзінде оқиғалардың өзінен гөрі оқиғалардың маңыздылығына көбірек көңіл бөлді. Жалпы, поэмадағы оқиғалар ессіздік пен қасіреттілік тұрғысынан суреттеледі, ал басты кейіпкерлердің көпшілігі қорқынышты кемістік пен сүйкімсіз: Цезарь, мысалы, қатыгез және кекшіл, ал Помпей әсерсіз және рухсыз. Шайқас көріністері ерлік пен абыройға толы даңқты оқиғалар ретінде емес, қорқынышты қоршау қозғалтқыштарын жасау үшін табиғатты талқандайтын және жабайы жануарлар өлгендердің етін аяусыз жыртып жатқан қанды сұмдық портреттері ретінде бейнеленген.

ҰлыБұл жалпы бұлыңғыр портреттен ерекшелік - бұл ақылсыз дүниенің алдында стоиктік идеал ретінде тұрған Катонның кейіпкері (мысалы, ол болашақты білуге ​​тырысып, оракулдармен кеңесуден бас тартады). Помпей де Фарсал шайқасынан кейін өзгерген сияқты, Мысырға келген кезде белгілі бір өлім алдында сабырлы, зайырлы шейітке айналды. Осылайша, Лукан стоиктік және республикашылдық принциптерді Цезарьдың империалистік амбицияларына күрт қарама-қарсы көтереді, ол шешуші шайқастан кейін одан да үлкен құбыжық болады.

Егер Лукан. -ның айқын антиимпериализмі, 1-кітаптағы Неронға арналған жалпақшешейлік бағыштауы біршама жұмбақ. Кейбір ғалымдар бұл жолдарды ирониямен оқуға тырысты, бірақ көпшілігі оны Лукан меценатының шынайы азғындығы ашылғанға дейін жазылған дәстүрлі арнау деп санайды. Бұл интерпретация “Фарсалияның” жақсы бөлігінің Лукан мен Неронның келіспеушілігіне дейін айналымда болғандығымен расталады.

Луканға латын поэтикалық дәстүрі қатты әсер етті, атап айтқанда Овид “Метаморфозалар” және Вергил 's “Энеида” . Соңғысы “Фарсалия” ең табиғи түрде салыстырылатын шығарма және Лукан Вергилдің эпосындағы идеяларды жиі қабылдайтынымен, ол оларды жиі аударады.олардың бастапқы, қаһармандық мақсатына нұқсан келтіру үшін. Осылайша,

Вергил ның сипаттамалары Августан билігі кезіндегі Римнің болашақ даңқына деген оптимизмді көрсетуі мүмкін болса, Лукан ащы және қорқынышты пессимизмді көрсету үшін ұқсас көріністерді қолдануы мүмкін. келе жатқан империя кезіндегі бостандықты жоғалтуға қатысты.

Лукан өз әңгімесін жиі өтпелі немесе сахнаны өзгертпейтін сызықтарсыз дискретті эпизодтар ретінде ұсынады. бірге Овид “Метаморфозалар” , Алтын ғасыр эпикалық поэзиясы ұстанатын қатаң сабақтастықтан айырмашылығы.

Барлық Күміс дәуірі сияқты. ақындар мен сол кезеңнің ең жоғарғы сынып жігіттері Лукан шешендік өнерге жақсы үйренген, бұл мәтіндегі көптеген сөздерді анық көрсетеді. Поэма сонымен қатар қысқа, қысқа жолдармен немесе ұрандармен белгіленеді, бұл күміс дәуір ақындарының көбісі әдетте көпшіліктің көңіл көтеру түрі ретінде шешендік өнерге қызығушылық танытқан тобырдың назарын аудару үшін қолданатын риторикалық тактика «сентентиа» деп аталады. Солардың ішіндегі ең әйгілісі «Victrix causa deis placuit sed Victa Catoni» («Жеңімпаздың ісі құдайларды қуантты, ал жеңілген Катонды қуантты»).

«Фарсалия» өте танымал болды. Лукан заманында және соңғы антик дәуірінде және орта ғасырларда мектеп мәтіні болып қала берді. Данте басқа классиктердің арасында Лукан -ды қамтидыақындар оның «Тозағының» бірінші үйірмесіндегі. Элизабет дәуіріндегі драматург Кристофер Марлоу бірінші кітаптың аудармасын жариялады, ал Томас Мэй 1626 жылы қаһармандық куплеттерге толық аудармасымен, тіпті аяқталмаған өлеңнің латынша жалғасымен аяқталды

• Сэр Эдвард Ридлидің ағылшын тіліндегі аудармасы (Персеус жобасы): //www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0134
• Латын сөзбе-сөз аудармасы бар нұсқасы (Perseus жобасы): //www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3atext%3a1999.02.0133

(Эпикалық поэма, латын/рим, б. з. 65, 8060 жол)

Кіріспе