(Діни мәтін, анонимді, еврей/арамей/грек, шамамен б.з.б. 9 ғасыр – б. з. 2 ғасыр, 31 101 тармақ)

Кіріспе “Киелі кітап Құдай рухының жетелеуімен жазылған, бірақ жүздеген жылдар бойы әртүрлі кемелсіз адамдар жазған. Басқа «Киелі кітапқа сенетін» мәсіхшілер «Жаңа өсиет» және «Ескі өсиет» екеуін де Құдай айтқан және кемелді түрде жазылған Құдайдың сұйылтылмаған Сөзі деп санайды. адамдар арқылы қалыптасады. Тағы басқалары “Киелі кітап” рухани жағынан қателіктерден таза, бірақ ғылыми мәселелерде міндетті емес.

Көптеген басқа дінсіз оқырмандар, дегенмен “Киелі кітапты” тек әдебиет ретінде және мифтер мен аңыздардың қайнар көзі ретінде қарастырыңыз, дегенмен “Киелі кітаптың” шынайы әдеби артықшылықтары туралы көптеген пікірталастар бар . Тіпті біздің дәуіріміздің 4-ші ғасырдың аяғында Әулие Августин де інжіл стилі «тілдің ең төменгі түрі» екенін мойындады және оған, ең болмағанда, дінге келуден бұрын, «Цицеронның қадір-қасиетімен салыстыруға лайық емес» болып көрінген. Әсіресе Библиялық әңгіме (библиялық поэзияға қарағанда) өте шектеулі лексикамен жұмыс істеуге бейім және метафоралардан және басқа бейнелі тілден үнемі аулақ болады, бұл стильге өте антитеза болып көрінуі мүмкін (бірақ ол). Түпнұсқа иврит тілінің – өте тырнақалды латын аудармасынан айырмашылығы – шынында да «стиль» бар екені дәлелденген.

«Киелі кітап» прозаны да қамтидыпоэзия . Басым көпшілігі сюжет, кейіпкер, диалог және уақыт кезеңі сияқты прозалық белгілерді қамтитын прозада жазылған, ал проза - адамдар мен тарихи оқиғалар туралы әңгімелер кезінде қолданылатын форма. Дегенмен, поэзия “Киелі кітап” ішінде, әсіресе Әйүп, Забур, Нақыл сөздер, Екклесиаст, Жоқтаулар және Әндер жыры кітаптарында кеңінен қолданылады. Кейбір кітаптар толығымен поэтикалық түрде жазылған және кейбір сыншылардың пікірінше, «Көне өсиеттің» үштен біріне дейін поэзия болып табылады. «Көне өсиет» поэзиясының көп бөлігін поэзияның дәйекті жолдарында бір идеяның қайталануын немесе күшейтілуін сипаттайтын параллелизм деп аталатын әдеби ерекшелігімен ерекшеленетін ежелгі еврей поэзиясы деп сипаттауға болады. Ол сондай-ақ өз хабарын жеткізу үшін сөздік пьесалар, метафоралар, рифмалар және метр сияқты қазіргі поэзияға ортақ мүмкіндіктерді пайдаланады.

Бірақ осы екі негізгі категориядан басқа “Киелі кітап” заңдарды, тарихи прозаны, жырларды, жырларды, даналықтарды, нақыл сөздерді, өмірбаянды, драмалық шығармаларды, хаттар мен ақырзаманды қоса алғанда, әдебиеттің нақты түрлері (кейбіреулері прозада, ал басқалары поэзияда көрсетіледі), сонымен қатар дұғалардың, астарлы әңгімелердің, пайғамбарлықтың қысқаша бөлімдері. және шежірелер немесе отбасы тізімдері.

“Киелі кітап” кітаптарының әртүрлілігіне және олардың уақыт бойынша бөлінгеніне қарамастан, бірнеше «Ескі өсиет» және «Жаңа өсиет» арқылы өтетін біріктіруші тақырыптар : тек бір ғана шынайы Құдай бар, ол бәрін жаратты. бұл ғалам және оны қолдауда белсенді, тұрақты және сүйіспеншілікке толы рөл атқарады; Алла Тағала өз халқын барлық нәсілден, ұлттан және діннен жақсы көретінін және оның орнына олардың махаббатын іздейтінін; Құдай ерлер мен әйелдерді жақсылық пен жамандықты таңдау құдіретімен жаратқан және біз Құдайға қызмет ету және осы дүниедегі басқа адамдарымызды құрметтеу арқылы жақсылық жасауға шақырылғанымыз, ал зұлымдық бізді үнемі азғыру. қарсы тұру үшін бар күшімізді салуымыз керек; Құдай барлық адамдарды күнә мен зұлымдық күшінен құтқаруды іздейді және сол құтқарылуда бізге көмектесу үшін адам істеріне тікелей араласты (сонымен бірге пайғамбарларды және, сайып келгенде, оның ұлы Исаны жіберді) .

“Киелі кітаптың” алғашқы толық ағылшынша аудармасы 1382 жылы Джон Уиклифтің аудармасы болды, бірақ авторизацияланған Король Джеймс нұсқасы. 1611 жиі әдеби тұрғыдан ең жақсы ағылшын аудармасы болып саналады және кейбіреулер оны ағылшын тіліндегі ең үлкен әдебиеттердің бірі деп санайды. Ол ағылшын әдебиеті үшін ерекше құнарлы кезеңде (Шекспир, Джонсон, Вебстер және т.б. өмірінде), сонымен қатар дін өте саясиландырылған кезеңде жасалды. Уильям Тиндейл болды1536 жылы протестанттық аудармасы үшін өлім жазасына кесілді, дегенмен оның жұмысы Король Джеймс нұсқасының негізгі көзі болды. Жұмысты 1604 және 1611 жылдар аралығында алты командада жұмыс істейтін елу ғалымдар мен діни қызметкерлерден тұратын комитет орындады. Католиктік “Жаңа өсиет” 1582 жылғы ағылшын тіліндегі аудармасы бір болғанымен, қатысуға бірде-бір рим-католик шақырылмады. дереккөз ретінде пайдаланылған інжілдер.

• Кинг Джеймс нұсқасы Ағылшын тіліндегі аудармасы (іздеуге болады, көптеген басқа нұсқаларға сілтемелер бар): (Bible.com): / /biblesources.bible.com/bible_kjv.php
• Латын Вульгат Библиясы (Фурмилаб): //www.fourmilab.ch/etexts/www/Vulgate/
• Ежелгі Грекия Ескі өсиет (Септуагинта) (Spindleworks): //www.spindleworks.com/septuagint/septuagint.html

Киелі кітап қорыту үшін тым үлкен кез келген егжей-тегжейлі, бірақ мұнда оның мазмұнына өте қысқартылған шолу:

Жаратылыс кітабының алғашқы 11 тарауы , «Киелі кітаптың» бірінші кітабы , Құдай туралы және жаратылу, Адам мен Хауа, Ұлы Топан су және Нұх кемесі, Бабыл мұнарасы және т.б. туралы әңгімелеп беріңіз. Жаратылыс кітабының қалған бөлігі патриархтардың тарихын баяндайды: яһудилер өздерінің ата-тегін Ыбырайым есімді адам баласы Ысқақ пен оның немересі Жақып (Исраил деп те аталады) және Жақыптың балалары («Израиль балалары»), әсіресе Жүсіп; Мұсылман арабтар да өздерінің ата-тегін Ыбырайымнан, оның ұлы Ысмайыл арқылы таратады.

Мысырдан шығу және Сандар кітаптары Патриархтардан кейін жүздеген жылдар өмір сүрген Мұса туралы әңгімелейді. еврейлерді Мысырдағы тұтқыннан алып шықты. Жаңа ұрпақ Уәде етілген Қанахан жеріне кіруге дайын болғанша, олар қырық жыл бойы шөлді кезді (осы уақытта Құдай Мұсаға Он өсиетті берді). Леуіліктер мен Заңды қайталау кітаптарында Құдай мен Оның таңдаған халқы, еврейлер арасындағы қарым-қатынас талқыланады және еврей өмірінің барлық дерлік саласын реттейтін Заңның егжей-тегжейлері келтірілген.

Кітаптардың қалған бөлігі. “Еврей Библиясы” (христиандық “Ескі өсиет” ) еврейлер санаттарына бөлінеді.«Пайғамбарлар мен жазбалар» немесе христиандық ұйымдастыру әдісі бойынша «Тарихи кітаптар», «Даналық кітаптар» және «Пайғамбарлық кітаптар» бөлімдері.

Тарихи кітаптар (Ешуа, Билер, Рут, Самуил I және II, I және II Патшалар, I және II Шежірелер, Езра, Нехемия, Тобит, Джудит, Естер және Маккабилер I және II) Исраилдің тарихын ертеден бастап баяндайды. Мұсаның заманы Исаның заманынан бірнеше жүз жыл бұрын. Біраз уақыт бойы Исраил тайпаларын бірнеше билер биледі, содан кейін Саул, Дәуіт, Сүлеймен және т.б. патшалардың монархиясы келді. Израиль екі патшалыққа бөлініп, бірнеше әскери жеңіліске ұшырады. Ақырында Иерусалим жойылып, көптеген тұтқындар Вавилонға әкетілді, дегенмен уақыт өте келе адамдарға Иерусалимді және оның өркениетін қайта құруға рұқсат етілді.

Даналық кітаптарынан , Забур жырлары, Нақыл сөздер, Сүлеймен мен Сирахтың даналығы бақытты, табысты және қасиетті өмір сүруге көмектесетін көптеген практикалық даналық сөздерді қамтиды; Әйүп пен Екклесиаст өмірдің мәні, зұлымдықтың бар болуы және Құдаймен қарым-қатынасымыздың маңызды мәселелерімен айналысады; ал Сүлеймен әні – ер мен әйел арасындағы романтикалық сүйіспеншілікті дәріптейтін махаббат әні (бірақ ол кейде Құдайдың Исраилге немесе шіркеуге деген сүйіспеншілігі туралы әңгіме ретінде аллегориялық түрде түсіндіріледі).

Пайғамбарлық кітаптар (Ишая, Еремия,Жоқтаулар, Барух, Езекиел, Даниял, Ошия, Жоел, Амос, Абадия, Жүніс, Миха, Нахум, Аввакум, Софания, Нағай, Зәкәрия және Малахи) болашақты болжайды немесе Құдайдан арнайы нұсқаулар немесе ескертулер береді. Жоқтаулар мен Барухтан басқа, бұл кітаптардың әрқайсысы патшаларға және басқа көсемдерге осы болжамдарды, хабарларды және ескертулерді беруге шақырған белгілі еврей пайғамбарларының (сонымен қатар бірнеше кішігірім пайғамбарлардың) біріне арналған. жалпы халық.

«Жаңа өсиеттің» төрт Інжілінде Исаның туылуы, өмірі, қызметі, ілімдері, өлімі және қайта тірілуі туралы айтылады. Матай, Марк және Лұқа өте ұқсас, бірақ Жоханның Ізгі хабары мүлдем басқа, ол рухани және теологиялық жұмыс болып табылады, бірақ ол басқа үш Інжілмен бірдей оқиғалардың көпшілігіне қатысты. Апостолдардың істері — сол автор жазған Лұқа Інжілінің жалғасы болып табылады және христиан шіркеуінің алғашқы 30 жылының тарихын баяндайды. ерте христиандық.

«Жаңа өсиеттің» қалған бөлігінің көпшілігі әріптерден тұрады ( Хаттамалар деп те аталады), олардың көпшілігі Дәстүрлі түрде елші Пауылға, әртүрлі христиан қауымдарына қатысты, оларды сенімге шақырып, жігерлендіреді.сол қауымдастықтарда туындаған нақты мәселелер мен даулар. Христиандықтың көптеген нанымдары мен әдет-ғұрыптары Пауылдың Римдіктерге, Қорынттықтарға, Галаттықтарға, Ефестіктерге, Філіпіліктерге, Қолостықтарға, Салоникалықтар мен Еврейлерге және Тімотеге, Тит пен Филемонға жазған хаттарындағы ілімдерінен туындады. Басқа хаттар (Жақып, Петір, Жохан және Яһуда) ертедегі мәсіхшілерді жігерлендіру, нұсқау беру және түзету, сондай-ақ оларды Мәсіхке сенімдері мен сенімдерін қоюға және осы сенімді христиандық сүйіспеншілік, мейірімділік арқылы жүзеге асыруға ынталандыру үшін жазылған. және барлық адамдарды құрметтеңіз.

Аян кітабы (Апокалипсис деп те аталады) - бұл Жохан есімді адам (мүмкін елші Жохан болуы мүмкін) жазған хат. ), бірақ ол оқиғаны негізінен драмалық белгілер, бейнелер және сандар арқылы баяндайтын апокалиптикалық әдебиет түрінде. Аян барлық жастағы мәсіхшілерге Құдайдың өз бақылауында екенін және уақыты келгенде, біздің әлемде үстемдік ететіндей көрінетін зұлымдық күштерінің толығымен жойылатынын және Құдайдың мәңгілік Патшалығы орнайтынын жұбатуға және жігерлендіруге тырысады. оның орындалуы.

“Танах” немесе “Еврей Библиясының” 24 канондық кітабын үш негізгіге бөлуге болады.бөліктері:

• “Таурат” (“Оқыту”, сонымен қатар “Пентатух” немесе <17 деп те белгілі>“Мұсаның бес кітабы” ): 1. Жаратылыс, 2. Мысырдан шығу, 3. Леуіліктер, 4. Сандар, 5. Заңды қайталау.
• “Невиим” («Пайғамбарлар»): 6. Ешуа, 7. Билер, 8. I және II Самуил, 9. I және II патшалар, 10. Ишая, 11. Еремия, 12. Езекиел, 13. Он екі кіші пайғамбар. (Ошеа, Жоел, Амос, Абадия, Жүніс, Миха, Нахум, Аввакум, Софония, Нағай, Зәкәрия және Малахи).
• “Кетувим” (“Жазбалар” ”): 14. Забур, 15. Нақыл сөздер, 16. Әйүп, 17. Әндер (немесе Сүлеймен әні), 18. Рут, 19. Жоқтаулар, 20. Екклесиаст, 21. Естер, 22. Даниел, 23. Эзра. (Нехемияны қосқанда), 24. I және II Шежірелер.

Христиандық «Ескі өсиет» - бұл өмір сүргенге дейін жазылған кітаптар жинағы. Исаны, бірақ христиандар Жазба ретінде қабылдады және жалпы айтқанда, жоғарыда аталған “Еврей Киелі кітабы” сияқты (бөлінген кезде барлығы 39 кітап және әдетте басқа ретпен). Кейбір конфессиялар өздерінің канондарына қосымша кітаптарды да қосады. Мысалы, Рим-католиктік шіркеуі сондай-ақ келесі інжілдік апокрифтерді немесе дейтероканондық кітаптарды таниды: Тобит, Джудит, Маккабилер I және II, Сүлейменнің даналығы, Сирах (Екклесиастикус деп те аталады), Барух және Естер мен Даниелге кейбір грек толықтырулары.

Христиандық Інжіл деИсаның өмірі мен ілімдерін, Апостол Пауылдың және басқа шәкірттердің алғашқы қауымға жазған хаттарын және Аян кітабын қамтитын “Жаңа өсиет” . Бұл келесідей тағы 27 кітапты құрайды:

• Евангелия (Матай, Марк, Лұқа, Жохан).
• Апостолдардың істері.
• Әулие. Пауылдың хаттары (Римдіктерге, Қорынттықтарға I және II, Ғалаттықтарға, Ефестіктерге, Філіпіліктерге, Қолостықтарға, Салоникалықтарға I және II, Тімотеге I және II, Титке, Филемонға, Еврейлерге).
• Басқа хаттар (Жақып, Петр I және II). , Джон I, II және III, Яһуда).
• Аян (Апокалипсис деп те аталады)>“Еврей Библиясы” үш кезеңде канонизацияланған болуы мүмкін: “Таурат” б.з.б. еврейлерді сириялық қудалау кезінде (шамамен б.з.б. 167 ж.) және б. з. 70 жылдан кейін көп ұзамай “Кетувим” . Шамамен осы уақытта олар өздерінің мойындалған Жазбаларын жабық «канонға» енгізді және олар «апокрифтік» деп санайтын христиандық және басқа да еврей жазбаларын алып тастады.

  Ертедегі христиандарға арналған негізгі Киелі кітап мәтіні “Септуагинта” , “Еврей Библиясының” грек тіліндегі аудармасы, дегенмен, ежелгі дәуірдің өзінде басқа тілдермен қатар сирия, копт, гиез және латын тілдеріне де аудармалар жасалған. Дегенмен, қабылданған жұмыстардың тізімі біршама басқашаежелгі дәуірде дамуын жалғастырды және төртінші ғасырда Синодтар немесе шіркеу кеңестерінің сериясы (әсіресе б.з. 382 жылы Рим Кеңесі және 393 ж. Гиппо Синоды) мәтіндердің нақты тізімін жасады, нәтижесінде қазіргі 46 кітап пайда болды. “Ескі өсиеттің” каноны және католиктердің бүгінгі күні мойындаған “Жаңа өсиеттің” 27 кітап каноны . Шамамен б.з. 400 жылы Әулие Иероним бұрынғы Синодтардың шешімдеріне сәйкес «Киелі кітаптың» «Вульгат» латынша басылымын шығарды және 1546 жылы Трент кеңесінде бұл туралы католиктік діндарлар жариялады. Шіркеу латын салтындағы жалғыз шынайы және ресми Киелі кітап болып табылады.

  16 ғасырдағы протестанттық реформасы кезінде протестанттық конфессиялар бұл апокрифтік немесе дейроканондық " жоққа шығарыла бастады. Ескі өсиет» ерте католик шіркеуі қосқан мәтіндер, оны «Еврей Библиясының» мазмұнына тиімді түрде қайтарады. Католиктер де, протестанттар да бірдей 27 кітап “Жаңа өсиет” канонын пайдаланады.

  “Ескі өсиет” кітаптары негізінен жазылған. Киелі кітаптағы иврит тілінде, кейбір шағын бөліктерімен (әсіресе Даниял мен Езра кітаптары) інжіл арамей тілінде, әртүрлі расталмаған даталарда шамамен б.з.б. 9 ғасыр мен 4 ғасыр аралығында. «Жаңа өсиет» кітаптары коин грек тілінде жазылған (сол кездегі жалпы көше тілі,әдеби классикалық грек тілінен айырмашылығы) және дәлірек б.з. 1-2 ғасырларға жатқызуға болады.

  “Киелі кітап” кітаптарының нақты авторлары белгісіз.

  «Тәурат» кітаптарын Мұсаның өзі жазған деген дәстүрлі көзқарас ортағасырлық ғалымдардың бірен-саран сынына ұшырап, қазіргі « деректі гипотеза» оны әртүрлі уақытта, әдетте сипатталған оқиғалардан көп уақыт өткен соң, әртүрлі адамдар жазған деп болжайды. Бұл «Киелі кітапты» тарих шығармасы ретінде емес, әдебиет жиынтығы ретінде қарастырады, бұл мәтіннің тарихи құндылығы оның сипаттайтын оқиғаларды баяндауында емес, сыншылардың не істей алатынында деп есептейді. авторлардың өмір сүрген дәуірі туралы қорытынды жасайды. Киелі кітап археологиясы “Киелі кітапта” айтылған көптеген адамдардың, орындардың және оқиғалардың бар екенін растағанымен, көптеген сыншы ғалымдар “Киелі кітапты” деп оқуға болмайды деп санайды. нақты тарихи құжат, бірақ көбінесе тарихи оқиғаларға (сонымен қатар еврей емес мифологияға) сүйенетін әдебиет пен теология шығармасы ретінде.

  Христиандық конфессиялардың көпшілігі мұны үйретеді “ Киелі кітаптың» өзінде христиандық теология ғасырлар бойы құрылып келген ауқымды хабар бар. Көптеген христиандар, мұсылмандар және еврейлер санайды