(Τραγωδία, ελληνική, περ. 408 π.Χ., 709 στίχοι)

Εισαγωγή

"Κύκλωπας" (Gr: "Kyklops" ) είναι ένα σατυρικό έργο του αρχαίου Έλληνα θεατρικού συγγραφέα Ευριπίδης Πρόκειται για ένα κωμικό έργο που μοιάζει με μπουρλέσκ πάνω στην ιστορία της σύλληψης και της απόδρασης του Οδυσσέα από τον μονόφθαλμο γίγαντα Κύκλωπα, τον Πολύφημο, όπως περιγράφεται στο Homer 's "Οδύσσεια" Η ημερομηνία της παρουσίασής του είναι αβέβαιη, αλλά μπορεί να ήταν γύρω στο 408 π.Χ. (ή ενδεχομένως πολύ νωρίτερα).

Στο ταξίδι της επιστροφής από τον Τρωικό Πόλεμο, ο Οδυσσέας και το πλήρωμά του έχουν χάσει το δρόμο τους και κάνουν μια στάση στο όρος Αέτνα στη Σικελία, το οποίο κατοικείται από τη φυλή των πρωτόγονων μονόφθαλμων γιγάντων που είναι γνωστοί ως Κύκλωπες. Συναντούν τους σάτυρους (που αποτελούν το Χορό του έργου) και τον μεθυσμένο πατέρα τους Σιληνό, οι οποίοι έχουν υποδουλωθεί από έναν συγκεκριμένο Κύκλωπα (τον Πολύφημο από το "Η Οδύσσεια" , αν και αναφέρεται απλώς ως "Ο Κύκλωπας" σε όλη τη διάρκεια).

Ο Οδυσσέας προσφέρεται να ανταλλάξει κρασί στον Σιληνό με αντάλλαγμα φαγητό για το πεινασμένο πλήρωμά του και, παρά το γεγονός ότι το φαγητό δεν είναι δικό του για ανταλλαγή, ο υπηρέτης του Διονύσου δεν μπορεί να αντισταθεί στην υπόσχεση για περισσότερο κρασί. Όταν φτάνει ο Κύκλωπας, ο Σιληνός σπεύδει να κατηγορήσει τον Οδυσσέα ότι έκλεψε το φαγητό, ορκίζοντας σε όλους τους θεούς και τις ζωές των σατύρων ότι λέει την αλήθεια.

Παρά τις προσπάθειες ενός νεότερου και πιο σύγχρονου σάτυρου να κάνει γνωστή την αλήθεια, ο οργισμένος Κύκλωπας μαζεύει τον Οδυσσέα και το πλήρωμά του στη σπηλιά του και αρχίζει να τους καταβροχθίζει. Αποτροπιασμένος από αυτό που είδε, ο Οδυσσέας καταφέρνει να δραπετεύσει και καταστρώνει ένα σχέδιο για να μεθύσει τον Κύκλωπα και στη συνέχεια να του κάψει το μοναδικό του μάτι με ένα γιγάντιο σφυρί.

Ο Κύκλωπας και ο Σιληνός πίνουν μαζί, προσπαθώντας να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον στις προσπάθειές τους. Όταν ο Κύκλωπας έχει μεθύσει για τα καλά, κλέβει τον Σιληνό στη σπηλιά του (προφανώς για σεξουαλική ικανοποίηση), και ο Οδυσσέας βλέπει την ευκαιρία να εκτελέσει την επόμενη φάση του σχεδίου του. Οι σάτυροι προσφέρονται να βοηθήσουν, αλλά στη συνέχεια δειλιάζουν με διάφορες παράλογες δικαιολογίες όταν έρχεται η ώρα, και ο ενοχλημένοςΟ Οδυσσέας καλεί το πλήρωμά του να βοηθήσει και καταφέρνουν να κάψουν το μάτι του Κύκλωπα.

Ο τυφλωμένος Κύκλωπας φωνάζει ότι τον τύφλωσε ο "Κανένας" (το όνομα που έδωσε ο Οδυσσέας κατά την πρώτη τους συνάντηση) και οι σάτυροι τον κοροϊδεύουν. Ωστόσο, ο εγωιστής Οδυσσέας ξεστομίζει κατά λάθος το πραγματικό του όνομα και, παρόλο που αυτός και το πλήρωμά του καταφέρνουν να διαφύγουν, τα υπόλοιπα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Οδυσσέας στο ταξίδι της επιστροφής οφείλονται σε αυτή την πράξη, αφού ο Κύκλωπας ήταν παιδί του Ποσειδώνα.

Αν και το έργο έχει κάποια εγγενή πλεονεκτήματα, το κύριο ενδιαφέρον του για τους σύγχρονους αναγνώστες είναι ως το μοναδικό εναπομείναν πλήρες δείγμα της παράδοσης του σατυρικού δράματος. Τα σατυρικά έργα (δεν πρέπει να συγχέονται με τις "σάτιρες") ήταν μια αρχαία ελληνική μορφή ασεβούς τραγικοκωμωδίας, παρόμοια με το σύγχρονο στυλ του μπουρλέσκ, με έναν Χορό σατύρων (οι μισοί από τους ανθρώπους και τους αιγοπρόβατα ακόλουθοι του Πάνα και του Διονύσου, που περιπλανιόντουσαντα δάση και τα βουνά) και βασίζεται σε θέματα της ελληνικής μυθολογίας, αλλά περιέχει θέματα αλκοόλ, απροκάλυπτης σεξουαλικότητας, φάρσες και γενικότερη ευθυμία.

Τα σατυρικά έργα παρουσιάζονταν ως ανάλαφρη συνέχεια μετά από κάθε τριλογία τραγωδιών στα αθηναϊκά Διονύσια, για να εκτονώσουν την τραγική ένταση των προηγούμενων έργων. Οι ήρωες μιλούσαν σε τραγικό ιαμβικό στίχο, παίρνοντας προφανώς πολύ σοβαρά την κατάστασή τους, σε αντίθεση με τις επιπόλαιες, ασεβείς και άσεμνες παρατηρήσεις και τα καμώματα των σατύρων. Οι χοροί που χρησιμοποιούνταν ήταν οι εξήςπου συνήθως χαρακτηρίζονται από βίαιες και γρήγορες κινήσεις, παρωδώντας και γελοιοποιώντας τους ευγενείς και χαριτωμένους χορούς των τραγωδιών.

Η ιστορία προέρχεται απευθείας από το βιβλίο ΙΧ του Homer 's "Οδύσσεια" , με μόνη καινοτομία την παρουσία του Σιληνού και των σατύρων. Τα δυσαρμονικά στοιχεία του γενναίου, περιπετειώδους και πολυμήχανου πολεμιστή Οδυσσέα, του χυδαίου και βάναυσου Κύκλωπα, του μεθυσμένου Σιληνού και των δειλών και ακόλαστων σατύρων συνδυάζονται από τον Ευριπίδης με σπάνια δεξιοτεχνία σε ένα έργο αρμονικής ομορφιάς.

• Αγγλική μετάφραση από τον E. P. Coleridge (Internet Classics Archive): //classics.mit.edu/Euripides/cyclops.html
• Ελληνική έκδοση με μετάφραση λέξη προς λέξη (Perseus Project): //www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus:text:1999.01.0093