(Tragikomedie, Grieks, ca. 408 v. Chr., 709 regels)

Inleiding

"Cycloop" (Gr: "Kyklops" ) is een saterspel van de oude Griekse toneelschrijver Euripides is het enige complete saterspel dat bewaard is gebleven uit het oude Griekenland. Het is een komisch burlesque-achtig spel over het verhaal van Odysseus' gevangenneming door en ontsnapping aan de eenogige reus Cycloop, Polyphemus, zoals beschreven in Homer 's "Odyssee De datum van de presentatie is onzeker, maar kan rond 408 v. Chr. zijn geweest (of mogelijk veel eerder).

Op de terugreis van de Trojaanse oorlog zijn Odysseus en zijn bemanning de weg kwijtgeraakt en maken ze een tussenstop bij de berg Aetna op Sicilië, die wordt bewoond door het ras van primitieve eenogige reuzen die bekend staan als de Cyclopen. Ze ontmoeten de saters (die het Koor van het stuk vormen) en hun dronken vader Silenus, die tot slaaf zijn gemaakt door één bepaalde Cycloop (Polyphemus uit "De Odyssee hoewel hij overal "De Cycloop" wordt genoemd).

Odysseus biedt Silenus aan wijn te ruilen in ruil voor voedsel voor zijn hongerige bemanning en ondanks het feit dat het voedsel niet van hem is om te ruilen, kan de dienaar van Dionysos de belofte van meer wijn niet weerstaan. Wanneer de Cycloop arriveert, beschuldigt Silenus Odysseus snel van het stelen van het voedsel en zweert op het leven van alle goden en de saters dat hij de waarheid spreekt.

Ondanks de pogingen van een jongere en modernere sater om de waarheid bekend te maken, drijft de woedende Cycloop Odysseus en zijn bemanning zijn grot in en begint hen te verslinden. Ontzet door wat hij heeft gezien, slaagt Odysseus erin te ontsnappen en beraamt een plan om de Cycloop dronken te voeren en vervolgens zijn ene oog uit te branden met een gigantische pook.

De Cycloop en Silenus drinken samen en proberen elkaar de loef af te steken. Als de Cycloop echt dronken is, neemt hij Silenus mee naar zijn grot (vermoedelijk voor seksuele bevrediging), en Odysseus ziet kans om de volgende fase van zijn plan uit te voeren. De saters bieden aan om te helpen, maar schrikken terug met allerlei absurde smoesjes als het echt zover is, en de geërgerdeOdysseus laat zijn bemanning helpen en samen slagen ze erin het oog van de Cycloop uit te branden.

De verblinde Cycloop schreeuwt dat hij verblind is door "Niemand" (de naam die Odysseus bij hun eerste ontmoeting gaf) en de saters lachen hem uit. De egoïstische Odysseus zegt echter per ongeluk zijn echte naam en hoewel hij en zijn bemanning erin slagen te ontsnappen, is de rest van de problemen die Odysseus op zijn thuisreis tegenkomt te wijten aan deze daad, aangezien de Cycloop een kind van Poseidon was.

Hoewel het stuk een aantal intrinsieke verdiensten heeft, is het voor moderne lezers vooral interessant als het enige overgebleven complete exemplaar van de traditie van satirisch drama. Saterspelen (niet te verwarren met "satires") waren een oude Griekse vorm van oneerbiedige tragikomedie, vergelijkbaar met de hedendaagse burleske stijl, met een koor van saters (de half-mens-half-geit volgelingen van Pan en Dionysus, die rondzwierven inde bossen en bergen) en gebaseerd op thema's uit de Griekse mythologie, maar met thema's als drank, openlijke seksualiteit, grappen en algemene vrolijkheid.

Saterspelen werden opgevoerd als een luchtig vervolg na elke trilogie van tragedies op de Atheense Dionysia dramafestivals om de tragische spanning van de voorgaande toneelstukken los te laten. De helden spraken in tragische jambische verzen en namen hun eigen situatie blijkbaar erg serieus, in tegenstelling tot de luchtige, oneerbiedige en obscene opmerkingen en capriolen van de saters. De gebruikte dansen warenmeestal gekenmerkt door gewelddadige en snelle bewegingen, die de nobele en gracieuze dansen van de tragedies parodiëren en karikaturiseren.

Het verhaal komt rechtstreeks uit Boek IX van Homer 's "Odyssee De enige vernieuwing is de aanwezigheid van Silenus en de saters. De disharmonische elementen van de dappere, avontuurlijke en vindingrijke krijger Odysseus, de grove en wrede Cycloop, de dronken Silenus en de laffe en losbandige saters worden gecombineerd door Euripides met zeldzame vaardigheid tot een werk van harmonieuze schoonheid.

• Engelse vertaling door E. P. Coleridge (Internet Classics Archive): //classics.mit.edu/Euripides/cyclops.html
• Griekse versie met woord-voor-woord vertaling (Perseus Project): //www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus:text:1999.01.0093