(Tragedie, Latijn/Romeins, ca. 54 CE, 1.344 regels)

Inleiding

"Hercules Furens" ( "De gekke Hercules of "De waanzin van Hercules ) is een tragedie van de Romeinse toneelschrijver Seneca de Jongere , beschouwd als een van zijn beste, geschreven in of voor 54 CE. Nauw gemodelleerd naar "Herakles. door Euripides Het stuk beschrijft de lotgevallen van de halfgod Hercules (Heracles in het Grieks) als hij gek wordt gemaakt door de godin Iris en de Furiën en zijn eigen vrouw en kinderen vermoordt.

Het stuk begint met de godin Juno die haar woede uit op Hercules en haar frustratie over het feit dat ze hem niet kan overwinnen. Ze besluit alle mogelijke middelen te gebruiken om hem uiteindelijk te vernietigen.

Hercules' vader Amphitryon, zijn vrouw Megara en al hun kinderen zijn verzameld bij het altaar van Jupiter voor bescherming tegen de tiran Lycus, die Creon heeft gedood en de macht over de stad Thebe heeft overgenomen tijdens Hercules' afwezigheid. Amphitryon geeft toe dat hij machteloos staat tegenover de macht van Lycus. Wanneer Lycus dreigt Megara en haar kinderen te doden, verklaart ze zich bereid om te sterven envraagt alleen wat tijd om zich voor te bereiden.

Hercules keert echter terug van zijn arbeid en als hij hoort van de plannen van Lycus, wacht hij op de terugkeer van zijn vijand. Als Lycus terugkomt om zijn plannen tegen Megara uit te voeren, is Hercules klaar voor hem en doodt hem.

De godin Iris en een van de Furiën verschijnen dan, op verzoek van Juno, en prikkelen Hercules tot waanzin en in zijn waanzin doodt hij zijn eigen vrouw en kinderen. Wanneer hij bijkomt van zijn waanzin, is hij gekrenkt door wat hij heeft gedaan en staat hij op het punt zelfmoord te plegen wanneer Theseus arriveert en zijn oude vriend overhaalt om alle ideeën over zelfmoord op te geven en hem te volgen naar Athene.

Hoewel "Hercules Furens" lijdt aan veel van de gebreken waarvan Seneca De toneelstukken in het algemeen worden beschuldigd (bijvoorbeeld de overdreven retorische stijl en het schijnbare gebrek aan zorg voor de fysieke vereisten van het toneel), maar het wordt ook erkend als een toneelstuk met passages van onovertroffen schoonheid, grote zuiverheid en correctheid van taal en foutloze verhandeling. Het lijkt te zijn ontworpen, niet minder dan de Renaissance drama's van Marlowe of Racine, voor zijn effectop het gehoor, en kan zelfs geschreven zijn om gelezen en bestudeerd te worden in plaats van opgevoerd te worden op een podium.

Hoewel de plot van het stuk duidelijk gebaseerd is op "Herakles. , Euripides ' veel eerdere versie van hetzelfde verhaal, Seneca vermijdt opzettelijk de belangrijkste klacht tegen dat toneelstuk, namelijk dat de eenheid van het toneelstuk feitelijk wordt vernietigd door de toevoeging van de waanzin van Hercules (Herakles), waardoor in feite een apart, secundair plot wordt geïntroduceerd nadat het hoofdplot zijn bevredigende conclusie heeft bereikt. Seneca bereikt dit door meteen aan het begin van het drama het idee te introduceren van Juno's vastberadenheid om Hercules met alle mogelijke middelen te overwinnen, waarna Hercules' waanzin niet langer slechts een onhandig aanhangsel is, maar eerder het interessantste onderdeel van de plot, en een die al vanaf het begin van het drama is voorgespiegeld.

Terwijl Euripides interpreteerden de waanzin van Herakles als een demonstratie van het totale gebrek aan zorg van de goden voor het lijden van de mens en een indicatie van de onoverbrugbare afstand tussen de menselijke wereld en het goddelijke, Seneca gebruikt temporele vervormingen (met name de initiële proloog van Juno) als middel om te onthullen dat Hercules' waanzin niet zomaar een plotselinge gebeurtenis is, maar een geleidelijke interne ontwikkeling. Het laat veel meer psychologische verkenning toe dan Euripides Meer statische benadering.

Seneca manipuleert de tijd ook op andere manieren, bijvoorbeeld door in sommige scènes de tijd volledig stil te zetten, terwijl er in andere scènes veel tijd verstrijkt en veel actie plaatsvindt. In sommige scènes worden twee gelijktijdige gebeurtenissen lineair beschreven. Amphitryons lange en gedetailleerde beschrijving van Hercules' moorden, laat in het stuk, creëert een effect dat lijkt op een slow motion-sequentie in een film, en speelt in opde fascinatie van zijn publiek (en van hemzelf) voor horror en geweld.

Het toneelstuk moet dus niet alleen gezien worden als een slechte imitatie van een Grieks origineel; het vertoont originaliteit in zowel thema als stijl. Het is een eigenaardige mix van retorisch, maniëristisch, filosofisch en psychologisch drama, duidelijk Senecaans en zeker geen imitatie van Euripides .

Daarnaast staat het stuk vol epigrammen en citeerbare citaten, zoals: "Succesvolle en gelukkige misdaad wordt deugdzaamheid genoemd"; "De eerste kunst van een vorst is de kracht om haat te verdragen"; "Dingen die moeilijk te verdragen waren, zijn zoet om te onthouden"; "Hij die opschept over zijn afkomst prijst de verdiensten van een ander"; etc.

• Engelse vertaling door Frank Justus Miller (Theoi.com): //www.theoi.com/Text/SenecaHerculesFurens.html
• Latijnse versie (Google Books): //books.google.ca/books?id=NS8BAAAAMAAJ&dq=seneca%20hercules%20furens&pg=PA2