(Tragedie, Grieks, ca. 429 v. Chr., 1.530 regels)

Inleiding

" Oedipus de koning " (Gr: " Oidipous Tyrannos " Lat: " Oedipus Rex " ) is een tragedie door de oude Griekse toneelschrijver Sophocles , voor het eerst uitgevoerd in ongeveer 429 BCE Het was de tweede van Sophocles' drie Thebaanse toneelstukken die werden geproduceerd, maar het komt op de eerste plaats in de interne chronologie (gevolgd door "Oedipus in Colonus en dan "Antigone ).

Hieruit volgt het verhaal van koning Oedipus van Thebe als hij ontdekt dat hij ongewild zijn eigen vader, Laius, heeft vermoord en met zijn eigen moeder, Jocasta, is getrouwd. Door de eeuwen heen is het door velen beschouwd als de Griekse tragedie bij uitstek en zeker als het hoogtepunt van Sophocles ' prestaties.

Een korte samenvatting van de achtergrond van het stuk:

Kort na de geboorte van Oedipus , zijn vader, Koning Laius van Thebe, leerde van een orakel dat hij, Laius, was gedoemd te vergaan door de hand van zijn eigen zoon en dus beval zijn vrouw Jocasta te doden de zuigeling.

Noch zij, noch haar bediende konden zich er echter toe brengen hem te doden en werd hij aan de elementen overgelaten Daar werd hij gevonden en opgevoed door een herder, voordat hij werd opgenomen en opgevoed aan het hof van de kinderloze koning Polybus van Korinthe alsof hij zijn eigen zoon was.

Geplaagd door geruchten dat hij niet de biologische zoon van de koning was, Oedipus raadpleegde een orakel die voorspelde dat hij met zijn eigen moeder zou trouwen en zijn eigen vader zou doden. Hij wilde dit voorspelde lot voorkomen en geloofde dat Polybus en Merope zijn echte ouders waren, Oedipus verliet Korinthe Op weg naar Thebe ontmoette hij Laius, zijn echte vader, en omdat ze elkaars ware identiteit niet kenden, kregen ze ruzie en Oidipous' trots bracht hem ertoe Laius te vermoorden, waarmee hij een deel van de voorspelling van het orakel vervulde. Later loste hij het raadsel van de Sfinx op en zijn beloning voor het bevrijden van het koninkrijk Thebe van de vloek van de Sfinx was de hand van koningin Jocasta (eigenlijk zijn biologische moeder) en de kroon van de stad Thebe. De profetie ging dus in vervulling hoewel geen van de hoofdpersonen zich daar op dit moment bewust van was.

Als het stuk opent Een priester en het koor van Thebaanse ouderen roepen koning Oedipus op hen te helpen met de plaag die Apollo heeft gestuurd om de stad teisteren. Oedipus heeft zijn zwager Creon al gestuurd om het orakel van Delphi te raadplegen en als Creon op dat moment terugkeert, meldt hij dat de plaag pas zal ophouden als de moordenaar van hun vorige koning, Laius, is gepakt en de stad is verwoest.Oedipus zweert de moordenaar te vinden en vervloekt hem voor de plaag die hij heeft veroorzaakt.

Oedipus roept ook de blinde profeet Tiresias op Hij beweert de antwoorden op de vragen van Oedipus te kennen, maar weigert te spreken, omdat hij betreurt dat hij de waarheid kan zien terwijl de waarheid niets dan pijn brengt. Hij adviseert Oedipus om zijn zoektocht op te geven, maar wanneer de woedende Oedipus Tiresias beschuldigt van medeplichtigheid aan de moord, wordt Tiresias geprovoceerd om de koning de waarheid te vertellen, namelijk dat hijzelf de moordenaar is. Oedipus doet dit af als onzin,Hij beschuldigt de profeet ervan gecorrumpeerd te zijn door de ambitieuze Creon in een poging hem te ondermijnen, en Tiresias vertrekt met een laatste raadsel: dat de moordenaar van Laius zowel vader als broer van zijn eigen kinderen zal blijken te zijn, en de zoon van zijn eigen vrouw.

Oedipus eist dat Creon geëxecuteerd wordt, Oedipus' vrouw Jocasta vertelt hem dat hij zich niets moet aantrekken van profeten en orakels, omdat zij en Laius vele jaren geleden een orakel hebben ontvangen dat nooit is uitgekomen. Deze voorspelling zei dat Laius zou worden gedood door zijn eigen zoon, maar zoals iedereen weet, werd Laius daadwerkelijk gedood...door bandieten op een kruispunt op weg naar Delphi. Het noemen van een kruispunt zorgt ervoor dat Oedipus even stilstaat en hij zich plotseling zorgen maakt dat de beschuldigingen van Tiresias misschien wel waar waren.

Wanneer een boodschapper uit Korinthe aankomt met nieuws over de dood van koning Polybus, Oedipus schokt iedereen met zijn schijnbare blijdschap over het nieuws, omdat hij dit ziet als bewijs dat hij zijn vader nooit kan doden, hoewel hij nog steeds bang is dat hij op de een of andere manier incest pleegt met zijn moeder. De boodschapper, die Oedipus gerust wil stellen, vertelt hem dat hij zich geen zorgen hoeft te maken omdat koningin Merope van Korinthe in feite toch niet zijn echte moeder was.

De de boodschapper blijkt de herder zelf te zijn die op een verlaten kind had gepast, dat hij later naar Korinthe had gebracht en ter adoptie aan koning Polybus had gegeven. Hij is ook dezelfde herder die getuige was van de moord op Laius. Jocasta begint nu de waarheid te beseffen en smeekt Oedipus wanhopig om te stoppen met vragen stellen. Maar Oedipus zet de herder onder druk en dreigt hem met marteling of executie, tot het uiteindelijk blijkt dat het kind dat hij weggaf Laius' eigen zoon was en dat Jocasta de baby aan de herder had gegeven om in het geheim op de berghelling tentoongesteld te worden, uit angst voor de voorspelling die volgens Jocasta nooit was uitgekomen: dat het kind zijn vader zou doden.

Nu alles eindelijk onthuld is Oedipus vervloekt zichzelf en zijn tragische lot en strompelt weg, terwijl het refrein klaagt over hoe zelfs een groot man door het lot kan worden geveld. Een bediende komt binnen en legt uit dat Jocasta, toen ze de waarheid begon te vermoeden, naar de slaapkamer van het paleis was gerend en zichzelf daar had opgehangen. Oedipus komt binnen, roept ijlend om een zwaard zodat hij zichzelf kan doden en raast door het huis totdat hij stuit opIn zijn laatste wanhoop neemt Oedipus twee lange gouden spelden uit haar jurk en steekt die in zijn eigen ogen.

Nu hij blind is, smeekt Oedipus om zo snel mogelijk verbannen te worden Hij vraagt Creon om voor zijn twee dochters, Antigone en Ismene, te zorgen en betreurt het dat ze in zo'n vervloekte familie zijn geboren. Creon adviseert om Oedipus in het paleis te houden totdat orakels kunnen worden geraadpleegd over wat het beste kan worden gedaan, en het stuk eindigt als het koor jammert : "Reken niemand gelukkig tot hij sterft, eindelijk vrij van pijn .

De volgt één hoofdstuk (het meest dramatische) in het leven van Oedipus, koning van Thebe die ongeveer een generatie voor de gebeurtenissen van de Trojaanse oorlog leefde, namelijk zijn geleidelijke realisatie dat hij zijn eigen vader, Laius, heeft vermoord en incest heeft gepleegd met zijn eigen moeder, Jocasta. Het veronderstelt een zekere mate van achtergrondkennis van zijn verhaal, die het Griekse publiek goed zou hebben gekend, hoewel veel van de achtergrond ook wordt uitgelegd naarmate de actie zich ontvouwt.

De basis van de mythe wordt tot op zekere hoogte verteld in Homer 's "De Odyssee en meer gedetailleerde verslagen zouden zijn verschenen in de kronieken van Thebe die bekend staan als de Thebaanse cyclus, hoewel deze sindsdien voor ons verloren zijn gegaan.

"Oedipus de koning is gestructureerd als een proloog en vijf afleveringen elk ingeleid door een koraalode Elk van de incidenten in het stuk maakt deel uit van een strak geconstrueerde oorzaak-en-gevolg-keten, samengebracht als een onderzoek naar het verleden, en het stuk wordt beschouwd als een wonder van plotstructuur. Een deel van het enorme gevoel van onvermijdelijkheid en noodlot in het stuk komt voort uit het feit dat alle irrationele dingen al hebben plaatsgevonden en daarom onveranderlijk zijn.

De hoofdthema's van het stuk zijn: noodlot en vrije wil (de onvermijdelijkheid van orakelspreuken is een thema dat vaak voorkomt in Griekse tragedies); het conflict tussen individu en staat (vergelijkbaar met die in Sophocles ' "Antigone ); de bereidheid van mensen om pijnlijke waarheden te negeren (zowel Oedipus als Jocasta grijpen naar onwaarschijnlijke details om de steeds duidelijker wordende waarheid niet onder ogen te hoeven zien); en zicht en blindheid (de ironie dat de blinde ziener Tiresius eigenlijk helderder kan "zien" dan de zogenaamd helderziende Oedipus, die in werkelijkheid blind is voor de waarheid over zijn afkomst en zijn onopzettelijke misdaden).

Sophocles maakt goed gebruik van dramatische ironie in "Oedipus de koning Bijvoorbeeld: het volk van Thebe komt aan het begin van het stuk naar Oedipus en vraagt hem de stad van de plaag te verlossen, terwijl hij in werkelijkheid de oorzaak is; Oedipus vervloekt de moordenaar van Laius uit diepe woede omdat hij hem niet kan vinden en vervloekt daarbij eigenlijk zichzelf; hij beledigt Tiresius' blindheid terwijl hij eigenlijk degene is die geen gezichtsvermogen heeft en binnenkort zelf blind zal zijn;en hij verheugt zich over het nieuws van de dood van koning Polybus van Korinthe, terwijl deze nieuwe informatie juist de tragische profetie aan het licht brengt.

• Engelse vertaling door F. Storr (Internet Classics Archive): //classics.mit.edu/Sophocles/oedipus.html
• Griekse versie met woord-voor-woord vertaling (Perseus Project): //www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus:text:1999.01.0191

[rating_form id="1″]