(Κωμωδία, ελληνικά, 423 π.Χ., 1.509 στίχοι)

Εισαγωγή

" Τα σύννεφα " (Gr: " Nephelai " ) είναι μια κωμωδία του αρχαίου Έλληνα θεατρικού συγγραφέα Αριστοφάνης , που αρχικά παρουσιάστηκε στα Διονύσια της Αθήνας του 423 Π.Χ. Είναι ίσως το πρώτο σωζόμενο " κωμωδία της ιδέας s" και διακωμωδεί τις διανοητικές μόδες στην κλασική Αθήνα. Στο έργο, Strepsiades , ένας ηλικιωμένος Αθηναϊκή βυθισμένη σε χρέος, εγγράφει τον γιο του Φειδιππίδη στη φιλοσοφική σχολή του Σωκράτη ώστε να μπορέσει να να μάθετε τις ρητορικές δεξιότητες απαραίτητο για να νικήσει τους πιστωτές τους στο δικαστήριο, αν και το μόνο που πραγματικά μαθαίνει είναι η κυνική ασέβεια προς τα κοινωνικά ήθη και η περιφρόνηση της εξουσίας, γεγονός που οδηγεί τον Στρεψιάδη να κάψει το σχολείο από αηδία.

Το το έργο αρχίζει με τον Στρεψιάδη κάθεται στο κρεβάτι του, πολύ ανήσυχος για να κοιμηθεί, επειδή αντιμετωπίζει δικαστική δίωξη για μη καταβολή χρεών. Παραπονιέται ότι ο γιος του, ο Φειδιππίδης, που κοιμάται ευτυχισμένος στο διπλανό κρεβάτι, έχει ενθαρρυνθεί από την αριστοκράτισσα σύζυγό του να ικανοποιεί ένα ακριβό γούστο στα άλογα και ότι το νοικοκυριό ζει πέρα από τις δυνατότητές του.

Ο Στρεψιάδης ξυπνά τον γιο του για να του πει το σχέδιό του να ξεχρεώσει. Στην αρχή ο Φειδιππίδης συμφωνεί με το σχέδιο του πατέρα του, αλλά σύντομα αλλάζει γνώμη όταν μαθαίνει ότι πρέπει να εγγραφεί στο Φροντιστήριο (που μπορεί να μεταφραστεί ως " Το Thinkery " ή " Κατάστημα σκέψης "), μια φιλοσοφική σχολή για σπασίκλες και διανοούμενους αλήτες, με την οποία κανένας αθλητικός νέος που σέβεται τον εαυτό του, όπως ο Φειδιππίδης, δεν ενδιαφέρεται να ασχοληθεί. Η ιδέα του Στρεψιάδη είναι να μάθει ο γιος του πώς να κάνει ένα κακό επιχείρημα να φαίνεται καλό και έτσι να νικήσει τους θιγόμενους πιστωτές τους στο δικαστήριο. Ο Φειδιππίδης δεν πείθεται, όμως, και ο Στρεψιάδης αποφασίζει τελικά να εγγραφεί ο ίδιος, παρά την προχωρημένη τουηλικία.

Στο Σκεπτήριο, ο Στρεψιάδης ακούει για κάποιες από τις πρόσφατες σημαντικές ανακαλύψεις που έκανε ο Σωκράτης, ο διευθυντής του σχολείου, μεταξύ των οποίων μια νέα μονάδα μέτρησης για να διαπιστωθεί η απόσταση που πηδάει ένας ψύλλος, η ακριβής αιτία του βουητού που κάνει μια σκνίπα και μια νέα χρήση για ένα μεγάλο ζευγάρι πυξίδες (για να κλέβει μανδύες από τα μανταλάκια πάνω από τον τοίχο του γυμναστηρίου). Εντυπωσιασμένος, ο Στρεψιάδης παρακαλεί νασυστήνεται στον άνθρωπο που βρίσκεται πίσω από αυτές τις ανακαλύψεις, και ο Σωκράτης εμφανίζεται από ψηλά μέσα σε ένα καλάθι που χρησιμοποιεί για να παρατηρεί τον Ήλιο και άλλα μετεωρολογικά φαινόμενα. Ο φιλόσοφος κατεβαίνει και εισάγει τον νέο ηλικιωμένο μαθητή στη σχολή σε μια τελετή που περιλαμβάνει μια παρέλαση από τα μεγαλοπρεπώς τραγουδισμένα Σύννεφα, τις προστάτιδες θεές των στοχαστών και άλλων λαϊκιστών (που γίνονται ο Χορός του έργου).

Τα σύννεφα δηλώνουν ότι αυτό είναι το πιο έξυπνο έργο του συγγραφέα και αυτό που του κόστισε τη μεγαλύτερη προσπάθεια, επαινώντας τον για την πρωτοτυπία του και για το θάρρος του στο παρελθόν να διακωμωδεί πολιτικούς με επιρροή, όπως ο Κλέων. Υπόσχονται θεϊκές χάρες αν το κοινό τιμωρήσει τον Κλέωνα για τη διαφθορά του και επιπλήττουν τους Αθηναίους που μπέρδεψαν το ημερολόγιο και το έθεσαν εκτός ρυθμού με τη σελήνη.

Ο Σωκράτης επιστρέφει στη σκηνή, διαμαρτυρόμενος για το πόσο ανίκανος είναι ο νέος ηλικιωμένος μαθητής του. Επιχειρεί ένα ακόμη μάθημα, καθοδηγώντας τον Στρεψιάδη να ξαπλώσει κάτω από μια κουβέρτα, προκειμένου να ενθαρρύνει τις σκέψεις να αναδυθούν φυσικά στο μυαλό του. Όταν ο Στρεψιάδης συλλαμβάνεται να αυνανίζεται κάτω από την κουβέρτα, ο Σωκράτης τα παρατάει τελικά και αρνείται να έχει άλλη σχέση μαζί του.

Ο Στρεψιάδης καταφεύγει στον εκφοβισμό και την απειλή του γιου του, του Φειδιππίδη, για να γραφτεί στο Σκεπτήριο. Δύο συνεργάτες του Σωκράτη, ο Δεξιός και ο Λάθος, συζητούν μεταξύ τους για το ποιος από τους δύο μπορεί να προσφέρει στον Φειδιππίδη την καλύτερη εκπαίδευση, με τον Δεξιό να προσφέρει μια προετοιμασία για μια σοβαρή ζωή με πειθαρχία και αυστηρότητα και τον Λάθος να προσφέρει τα θεμέλια για μια ζωή με ευκολία και ευχαρίστηση, πιο χαρακτηριστική τουανδρών που ξέρουν πώς να βγαίνουν με λόγια από τα προβλήματα και εκείνων που κατέχουν εξέχουσες θέσεις στην Αθήνα. Το Δίκαιο νικιέται, το Λάθος οδηγεί τον Φειδιππίδη στο Στοχαστήριο για την εκπαίδευση που του αλλάζει τη ζωή, και ο Στρεψιάδης επιστρέφει στο σπίτι του ευτυχισμένος.

Τα Σύννεφα βγαίνουν μπροστά για να απευθυνθούν στο κοινό για δεύτερη φορά, απαιτώντας να τους απονεμηθεί η πρώτη θέση στον διαγωνισμό του φεστιβάλ, για την οποία υπόσχονται καλές βροχές και απειλούν ότι θα καταστρέψουν τις σοδειές, θα σπάσουν τις στέγες και θα χαλάσουν τους γάμους, αν δεν τους δοθεί το βραβείο.

Όταν ο Στρεψιάδης επιστρέφει για να πάρει τον γιο του από το σχολείο, αντικρίζει έναν νέο Φειδιππίδη, εκπληκτικά μεταμορφωμένο στον χλωμό σπασίκλα και διανοούμενο αλήτη που φοβόταν κάποτε να γίνει, αλλά υποτίθεται ότι είναι καλά προετοιμασμένος να τους μιλήσει για να βγουν από τα οικονομικά προβλήματα. Οι δύο πρώτοι από τους θιγμένους πιστωτές τους φτάνουν με δικαστικές κλήσεις και ο σίγουρος Στρεψιάδης τους απορρίπτειπεριφρονητικά, και επιστρέφει στο σπίτι για να συνεχίσει τους εορτασμούς.

Ωστόσο, σύντομα επανεμφανίζεται, διαμαρτυρόμενος για το ξύλο που μόλις του έδωσε ο "νέος" γιος του. Εμφανίζεται ο Φειδιππίδης και με ψυχραιμία και θράσος συζητάει για το δικαίωμα ενός γιου να χτυπάει τον πατέρα του, καταλήγοντας με την απειλή ότι θα χτυπήσει και τη μητέρα του. Σε αυτό το σημείο, ο Στρεψιάδης ξεσπά σε οργή εναντίον της Σκέψης, κατηγορώντας τον Σωκράτη για τα τελευταία του προβλήματα, και οδηγεί τους δούλους του σε μια ξέφρενη επίθεση εναντίον του κακόφημουΟι θορυβημένοι μαθητές καταδιώκονται από τη σκηνή και η Χορωδία, χωρίς να έχει τίποτα να γιορτάσει, αποχωρεί αθόρυβα.

Αν και αρχικά ανέβηκε στον δραματικό διαγωνισμό των Διονυσίων της πόλης των Αθηνών το 423 π.Χ., το έργο αναθεωρήθηκε κάποια στιγμή μεταξύ 420 και 417 π.Χ. μετά την κακή αρχική του υποδοχή (ήρθε τελευταίο από τα τρία έργα που διαγωνίστηκαν στο φεστιβάλ εκείνη τη χρονιά). Το έργο είναι ασυνήθιστα σοβαρό για παλιά κωμωδία. και πιθανώς αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο το αρχικό έργο απέτυχε στα Διονύσια της πόλης. Δεν σώζεται αντίγραφο της αρχικής παραγωγής και φαίνεται πιθανό ότι η σωζόμενη έκδοση είναι στην πραγματικότητα ελαφρώς ελλιπής.

Παρά την κακή υποδοχή της, ωστόσο, παραμένει μια από τις πιο διάσημες και τέλεια τελειωμένες ελληνικές κωμωδίες, που περιέχει μερικά από τα καλύτερα δείγματα λυρικής ποίησης που μας έχουν παραδοθεί.

Η αρχική παραγωγή του "Τα σύννεφα" το 423 π.Χ. ήρθε σε μια εποχή που η Αθήνα προσδοκούσε σε μια ανακωχή και ενδεχομένως σε μια περίοδο ειρήνης στον συνεχιζόμενο Πελοποννησιακό Πόλεμο με τη Σπάρτη. Αριστοφάνης Ως εκ τούτου, προφανώς δεν έβλεπε μεγάλη ανάγκη να ανανεώσει τις επιθέσεις που είχε ξεκινήσει στα προηγούμενα έργα του (ιδιαίτερα "Οι ιππότες" ) εναντίον του Κλέωνα, του λαϊκιστή ηγέτη της φιλοπόλεμης παράταξης στην Αθήνα, και έστρεψε την προσοχή του αντ' αυτού σε ευρύτερα ζητήματα, όπως η διεφθαρμένη κατάσταση της εκπαίδευσης στην Αθήνα, το επαναλαμβανόμενο ζήτημα του Παλαιού εναντίον του Νέου και η λεγόμενη "μάχη των ιδεών" που προερχόταν από τις ορθολογιστικές και επιστημονικές ιδέες στοχαστών όπως ο Θαλής, ο Αναξαγόρας, ο Δημόκριτος και ο Ιπποκράτης, και η αυξανόμενη πεποίθηση ότι ηη πολιτισμένη κοινωνία δεν ήταν ένα δώρο των θεών, αλλά μάλλον είχε εξελιχθεί σταδιακά από τη ζωώδη ύπαρξη του πρωτόγονου ανθρώπου.

Ο Σωκράτης (ο οποίος στο έργο παρουσιάζεται ως μικροκλέφτης, απατεώνας και σοφιστής) ήταν ένας από τους πιο διακεκριμένους φιλοσόφους της ανθρωπότητας. Αριστοφάνης ' εποχή, και επίσης προφανώς είχε ένα κακότροπο πρόσωπο που προσφερόταν εύκολα σε καρικατούρα από τους κατασκευαστές μάσκας, και "Τα σύννεφα" δεν ήταν το μόνο έργο της εποχής που τον διακωμωδούσε. Το έργο απέκτησε κάποια φήμη στην αρχαιότητα, ωστόσο, για την καυστική καρικατούρα του φιλοσόφου, και αναφέρεται συγκεκριμένα στο έργο του Πλάτωνα "Συγγνώμη" ως παράγοντα που συνέβαλε στη δίκη και την τελική εκτέλεση του γηραιού φιλοσόφου (αν και στην πραγματικότητα η δίκη του Σωκράτη έγινε πολλά χρόνια μετά την παράσταση του έργου).

Όπως συνηθίζεται με τα έργα της παράδοσης της Παλαιάς Κωμωδίας, "Τα σύννεφα" είναι γεμάτο με επίκαιρα αστεία που μόνο ένα τοπικό κοινό θα μπορούσε να καταλάβει, και αναφέρεται ένας τεράστιος αριθμός τοπικών προσωπικοτήτων και τόπων. Σε ένα σημείο, ο Χορός δηλώνει ότι ο συγγραφέας επέλεξε την Αθήνα για την πρώτη παράσταση του έργου (υπονοώντας ότι θα μπορούσε να το είχε ανεβάσει κάπου αλλού), αλλά αυτό είναι από μόνο του ένα αστείο, καθώς το έργο είναι ειδικά προσαρμοσμένο σε αθηναϊκό κοινό.

Είναι μια από τις κύριες μορφές του αριστοφανικού πνεύματος γενικά να παίρνεις μια μεταφορά με την κυριολεκτική της έννοια, και παραδείγματα σε αυτό το έργο περιλαμβάνουν την εισαγωγή του Σωκράτη να επιπλέει σε ένα καλάθι στον ουρανό (περπατώντας έτσι στον αέρα σαν ένας άεργος ονειροπόλος) και τα ίδια τα Σύννεφα (που αντιπροσωπεύουν μεταφυσικές σκέψεις οι οποίες δεν στηρίζονται στο έδαφος της εμπειρίας αλλά αιωρούνται χωρίς συγκεκριμένη μορφή καιουσία στην περιοχή των δυνατοτήτων).

• Αγγλική μετάφραση (Internet Classics Archive): //classics.mit.edu/Aristophanes/clouds.html
• Ελληνική έκδοση με μετάφραση λέξη προς λέξη (Perseus Project): //www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus:text:1999.01.0027